ΒΙΕΤΝΑΜ 3 - ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΒΟΡΡΑΣ

Submitted by Isabelle on Wed, 01/01/2014 - 00:20

Asia
Vietnam

Front Picture:

Κάτι κερασφόρα βόδια, κάτι μαύρα γουρούνια, μια μοναχική καλύβα, ένα χωριό, μερικά πιτσιρίκια που πηγαίνουν, ή γυρίζουν απ το σχολείο. Απορημένα βλέμματα. Μια γυναίκα να μπουγαδιάζει στο ρυάκι. Μια γυναίκα Χμονγκ. Πολλές γυναίκες Χμονγκ. Με έντονα πολύχρωμες φούστες και τεράστιους κρίκους στ αφτιά. Με φλουριά και άλλα λιλιά στον κεφαλόδεσμο. 'Ενας κόσμος σκληρής δουλειάς ντυμένος στα έντονα χρώματα για να ξορκίσει το μόχθο.

Του Κώστα Ζυρίνη

Δημοσιεύτηκε στο ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, τεύχος αρ. 242 / 04.12.2004

Προηγούνται:

ΒΙΕΤΝΑΜ 1 - ΑΝΟΙ, ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΠΑΝΤΑ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΒΙΕΤΝΑΜ 2 - ΜΠΕ ΝΤ' ΑΛΟΝΓΚ, ΤΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

Όπως είναι τα αποδημητικά. Μια χελιδονοφωλιά εδώ, μια χελιδονοφωλιά εκεί, ένα πέταμα από κλαρί σε κλαρί, μια πτήση πάνω απ τα πελάγη... Κάπως έτσι.

(για ένα τραγούδι που δεν γράφτηκε ακόμη)

Το περίφημο "τραίνο του Βορρά" ξεκινά από το Ανόι και χάνεται στα βάθη της Κίνας. Είπαμε να ταξιδέψουμε νύκτωρ με δαύτο για να κερδίσουμε χρόνο. Να κερδίσουμε φως της μέρας στην περιοχή της Σάπα, πάνω σχεδόν στα σύνορα.

Πιάσαμε ένα κουπέ με τέσσερα κρεβάτια. Δύο πάνω, δύο κάτω. Σα φαντάροι.

Οι τρεις Xάριτες, η Ισαβέλλα, η Αλεξία κι η Μαρία, συντρόφισσές μου στο ταξίδι, όλο χαχαχά και χουχουχού. Πανευτυχείς. Τέτοια εμπειρία πια!

ΦΡΟΜ ΧΙΛΑΠ

Κι αφού αυτή η αμερικανιά της παγκοσμιοποιημένης καπνοαπαγόρευσης έχει εισδύσει ακόμη και στο Βιετνάμ, άφησα τα κορίτσια και ήρθα στο βαγόνι-εστιατόριο ώστε να μπορέσω ν' απολαύσω το τσιμπούκι μου.

Παρατηρώ τους Βιετναμέζους. Είναι από τους πιο ευγενικούς, από τους πιο γλυκείς λαούς που έχω γνωρίσει. Και κάθε στιγμή το νοιώθω έντονα πως είναι φορείς ενός πανάρχαιου πολιτισμού. Όπως και όλη η Ινδοκίνα εξάλλου.

Τα κοινωνικά συστήματα αλλάζουν, οι πολιτισμοί όμως διαρκούν. Αντέχουν στο χρόνο. Έχουν πολύ βαθιές ρίζες. Η εικόνα του κωνικού σκιάδιου μέσα στο ρυζοχώραφο είναι μια αναλλοίωτη ταυτότητα που επιβιώνει δεκάδων αιώνων.

Κάποιος, που σε λίγο θα μάθω ότι λέγεται Λουόνγκ, μου κάνει νόημα αν θέλω να πιω μαζί του. Γιατί όχι;

Πρόκειται για ένα οινοπνευματώδες που βγαίνει απ το ρύζι. Ρυζόκρασο.

Με ρωτά από πού έρχομαι. Φρομ Χίλαπ, του απαντώ. Έτσι λέγεται η Ελλάδα στα βιετναμέζικα: Χίλαπ!

Τελικά, αυτό που πίνω λέγεται "ρούου ντε" και με παραπέμπει περισσότερο προς την τσικουδιά παρά προς το κρασί.

Και τι πας να κάνεις στη Σάπα; Έχω ακούσει για κάτι ορεσίβιες φυλές, τους Χμονγκ, τους Ντάο και πολλές άλλες, του απαντώ, οι οποίες μια ή δυο φορές την εβδομάδα κάνουν και υπαίθρια παζάρια. Μου 'χουν πει πως έχουν πολύ ενδιαφέρον.

Εισπνέει απ την ατμόσφαιρα τον καπνό του τσιμπουκιού μου και με κοιτάζει πονηρούτσικα. Νο, του λέω πανικόβλητος, ιτς πιουρ τομπέικο! Ακούς εκεί!

ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ

Έξι παρά πέντε χαράματα. Κάποιο μεγάφωνο μας ξυπνά απότομα. Είμαστε ήδη στο σταθμό του Λάο Κάι κι έχουμε κάτι λίγα λεπτά για να βρεθούμε στην πλατφόρμα ντυμένοι, άπλυτοι αλλά με όλες τις αποσκευές υπό έλεγχο. Πανικός! Φαντάροι, σου λέω!

Ένας Βιετναμέζος ελεγκτής μάς σφάζει με το βλέμμα επειδή δεν βγήκαμε γρήγορα. Βαφανκούλο του ψιθυρίζω χαμογελαστά, σίγουρος ότι δεν ξέρει ιταλικά.

Απομακρυνόμενος όμως δεν ήμουν και τόσο σίγουρος ότι δεν ξέρει καθόλου ιταλικά.

Ένα πουλμανάκι των είκοσι περίπου θέσεων. Μπαίνουμε καμιά δεκαριά αλλοδαποί όλοι κι όλοι και, λόγω αποσκευών, τιγκάρει. Δε νοιώθω υπέροχα όταν συνωστίζομαι με άλλους αλλοδαπούς. Ομολογώ πως κατατρύχομαι από ένα είδος ταξιδιωτικού ελιτίστικου σεχταρισμού. Στην πορεία, πάντως, δημιουργούνται και δυνατές φιλίες διότι όλοι αυτοί, οι από κάθε πατρίδα που φτάνουν αγκρουπάριστοι και αχαλίνωτοι, είναι συνήθως οι πιο ωραίοι τύποι.

Ο δρόμος είναι στενός και η ομίχλη να την κόβεις με το ξυράφι. Διασχίζουμε μια ορεινή περιοχή με απότομες, κρημνώδεις, πλαγιές. Κάπου κάπου μερικά κλιμακωτά ρυζοχώραφα, κάποιες καλύβες, κάποια βόδια, κάποια κωνικά σκιάδια κρύβουν το πείσμα του ανθρώπου που μάχεται με τη Φύση για να την κάνει να καρπίσει γι αυτόν και τα παιδιά του.

Η αίσθηση του δέους και της επικινδυνότητας έχει ανεβάσει την αδρεναλίνη μας στο δενπαειάλλο. Ποιος έχει όρεξη για χαρούλες τέτοιες στιγμές.

Μετά από μιάμιση περίπου ώρα διαδρομής μπαίνουμε στη Σάπα. Η πυκνή ομίχλη την κάνει μυστηριακή. Πού ήρθαμε; Τι δουλειά έχουμ' εδώ; Το γνωστό συναίσθημα της πρώτης επαφής με το παράδοξο.

Ο Θονγκ, ένα συμπαθητικό παιδαρέλι κάτι παραπάνω από είκοσι χρονών, μας περιμένει στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου. Είναι ο γκάιντ μας. Όλο γελά. Επιχειρεί αυθορμήτως να συνεννοηθεί μαζί μου και του το κόβω μαχαίρι. Άι αμ νοτ δε μπος, του λέω, σι ιζ δε μπος! Και του δείχνω την Ισαβέλλα. Απόρησε. Ολόκληρος άντρας με γκρίζα γένια και να μην είναι μπος!; Ε, τι να γίνει; ουδέποτε ζήλωσα τη δόξα των μπος κι ουδέποτε γούσταρα να έχω κάποιον μπος πάνω απ το κεφάλι μου. Ούτε μπος ούτε Μπους.

Το πλάνο μας προβλέπει πέντε με έξι ώρες πορεία μεσ' απ τα βουνά, στάσεις στα χωριά των Χμονγκ και επιστροφή στη Σάπα μ' ένα τέσσερα επί τέσσερα που θα περισυλλέξει τα έως τότε ταλαιπωρημένα σαρκία μας. Δε βαριέσαι, η πρώτη φορά θα είναι; Αβάντι, του λέω, και μη με ξαναπροσφωνήσεις "μπος".

ΤΟ ΚΑΥΤΟ ΝΕΡΟ

Ζυρ: Λέγε, το μαγνητόφωνο δουλεύει.

Αλεξία: Ειν' ένα όνειρο! Απότομες πλαγιές, χείμαρροι, κλιμακωτοί ορυζώνες, ποτάμια... Το μονοπάτι δεν είναι παντού και πάντα μονοπάτι. Καμιά φορά είναι απλώς ένα πέρασμα που το ξέρει μόνο ο Θονγκ. Το πρόβλημα είναι το ψιλόβροχο. Άλλοτε δυναμώνει κι άλλοτε σταματά... Και το χειρότερο είναι αυτό το ύπουλο γλιστερό χώμα.

Μαρία: Πες για τις γλίστρες!

Αλεξία: Ε, εντάξει, γλιστρήσαμε μερικές φορές αλλά κανείς μας δεν έπεσε στο νερό.

Ισαβέλλα: Ισορροπημένα άτομα! Περπατημένα!... Καμιά φορά μονοπάτι είν' εκείνο το ανάχωμα που χωρίζει τα ρυζοχώραφα μεταξύ τους για να συγκρατεί το νερό με το οποίο είναι πλημμυρισμένα.

Κι ο Θονγκ να πηγαίνει πάντα μπροστά, ένα χαμόγελο ολόκληρος. Σαν ιχνηλάτης του μέλλοντος.

Κάτι κερασφόρα βόδια, κάτι μαύρα γουρούνια, μια μοναχική καλύβα, ένα χωριό, μερικά πιτσιρίκια που πηγαίνουν, ή γυρίζουν απ το σχολείο. Απορημένα βλέμματα. Σπανίως ή ποτέ να ζητήσουν αρζάν ή μάνεϊ. Μια γυναίκα να μπουγαδιάζει στο ρυάκι. Μια γυναίκα Χμονγκ. Πολλές γυναίκες Χμονγκ. Με έντονα πολύχρωμες φούστες και τεράστιους κρίκους στ αφτιά. Με φλουριά και άλλα λιλιά στον κεφαλόδεσμο. 'Ενας κόσμος σκληρής δουλειάς ντυμένος στα έντονα χρώματα για να ξορκίσει το μόχθο.

Αλεξία: ...Καλύβες από χόρτο κι από υλικά που προσφέρονται από το φυσικό περιβάλλον.

Όταν μπαίνουμε σε κάποιο χωριό έρχονται οι γυναίκες να μας πουλήσουν κι από κάτι. Υφάσματα κυρίως, από κάνναβη, κεντημένα στο χέρι.

Μαρία: Ο Θονγκ λέει να μην αγοράζουμε υφάσματα γιατί τα βάφουν στο κρύο νερό του ποταμού με φυσικές μπογιές, χωρίς στερεοποιητικά και ξεβάφουν στο πρώτο πλύσιμο.

Στο προαύλιο κάθε καλυβόσπιτου, δίπλα στον ορνιθώνα και στο χοιροστάσιο, καμαρώνει και μια καλογυαλισμένη ποδοκίνητη ραπτομηχανή. Φαίνεται πως το ηλεκτρικό ρεύμα δεν έφτασε μέχρις εδώ.

Περάστε! Μας μπάζουν μέσα. Πάτωμα χωμάτινο, σαρωμένο με πείσμα. Οικοσκευή, εργαλεία, σκεύη, όλα χειροποίητα. Στο πατάρι, οι σοδιές, τα προϊόντα του μόχθου. Καθίστε! Σε λίγο φτάνει κι από 'να ρακοπότηρο με καυτό νερό. Ευχαριστούμε. Περιμένουμε το τσάι ή το φασκόμηλο που θα βαφτίσουμε μέσα. Εις μάτην. Ο Θονγκ πίνει το καυτό νερό μονορούφι και λέει ευχαριστώ. Σηκωνόμαστε. Να πληρώσουμε, έστω κι αν ξέχασαν... Επ ουδενί! Αποτελεί προσβολή, είναι κέρασμα. Το καυτό νεράκι, ρε Θονγκ; Έτσι είναι 'δω. Είναι τιμή να σε τρατάρουν καυτό νερό. Ό,τι πεις, την άλλη φορά όμως θά 'ρθω με το τσάι μου στην τσέπη.

Μια ισόγεια αίθουσα με τρεις σειρές θρανία. Το Δημοτικό. Τα παιδιά έχουν σχολάσει. Κρίμα που δεν ήρθαμε λίγο πριν.

Ισαβέλλα: ...Μου απάντησε πως το Δημοτικό είναι δωρεάν για τους Χμονγκ και τις άλλες μειονότητες. Γιατί, του λέω, για τον υπόλοιπο πληθυσμό δεν είναι; Για όλες τις βαθμίδες της Παιδείας, λέει, υπάρχει μια μικρή, συμβολική πληρωμή αλλά οι μειονότητες εξαιρούνται. Εσείς, λέει, έχετε κάποιο φορολογικό σύστημα που στηρίζει τη δημόσια εκπαίδευση, εμείς έχουμε ένα άλλο. Πιο δίκαιο. Δεν είναι εύκολο να του εκμαιεύσω περισσότερα. Ίσως και να μην ξέρει.

Πήρα μια κιμωλία κι έγραψα τα ονόματά μας. Μέχρι να τα σβήσει το παιδικό χεράκι. Περαστικοί δεν είμαστε;

Μια ακόμη κρεμαστή γέφυρα με μερικά σάπια σανίδια. Σαν από ταινία του Κόπολα. Προσέχτε, εδώ λείπει ένα σανίδι! Πολύχρωμες γυναίκες ν' ακροβατούν φορτωμένες.

Το ρώσικο στρατιωτικό τζιπ έφτασε στο σημείο του ραντεβού μας, για την επιστροφή στη Σάπα, με μία ώρα καθυστέρηση. Εμένα με βρήκε οριζοντιωμένο να λαγοκοιμάμαι στο γρασίδι. Τι έγινε ρε σύντροφοι; Ανοίγουν το δρόμο με φουρνέλα, λέει ο Φου. Έτσι εξηγούνται και τα μπαμ μπουμ που ακούγαμε και νομίζαμε πως σ' αυτή την περιοχή δεν έχει τελειώσει ακόμη ο πόλεμος με τους Γιάνκηδες.

Ο Φου, ο σωφέρ, δε μιλάει ούτε αγγλικά, ούτε γαλλικά. Μιλάει όμως με τα μάτια, με τους μορφασμούς, με την έκφραση. Μιλάει, δηλαδή, την πιο πλούσια γλώσσα του Χόμο Σάπιενς.

Είναι περίπου σαράντα χρονών κι έχει μονίμως μια θλίψη στο πανέξυπνο βλέμμα του. Αν δεν με γέμιζε με τόση εμπιστοσύνη θα του 'λεγα, σταμάτα φίλε θα πάμε με τα πόδια.

Στην περιοχή των φουρνέλων ο δρόμος είναι γεμάτος κοτρόνια, κεκλιμένος προς τον γκρεμό και στενός τόσο που λες αποκλείεται να χωρέσουμε. Χωρέσαμε. Ευτυχώς που οι τρεις Χάριτες δεν έβγαλαν κιχ. Παλικάρια!

ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ ΒΙΕΤΝΑΜ

Ο τσιγκούνικος φωτισμός της μικρής πόλης μειγνύεται με τον ψυχρό της απερχόμενης μέρας ενώ η χαμηλή ομίχλη σβήνει τα περιγράμματα των μορφών. Η νύχτα τυλίγει τη Σάπα καθώς εγώ επιχειρώ να της κλέψω την ψυχή με τη φωτογραφική μου. Οι Χμονγκ κινούνται σαν αερικά στους δρόμους της και γύρω μου αθόρυβα. Μικρόσωμοι, πολύχρωμοι κι αθόρυβοι.

Με περίμεναν στο ημιυπόγειο κλαμπ του ξενοδοχείου. Τι πίνουμε κορίτσια; Απ ό,τι βλέπω στον κατάλογο υπάρχει όλο το δυτικό ποτολόγιο.

Ημίφως. Για την ώρα ακούμε Μορικκόνε, Ντορς, Σαντάνα και Πινγκ Φλόιντ. Ένα ρούμι ον δη ροκς, πληζ! Μια κοντοκουρεμένη ξανθιά στο τραπέζι του βάθους έχει μαζέψει γύρω της έξι-εφτά μικρούλες Χμονγκ, δεκατεσσάρων-δεκάξι χρονών, και φαίνεται να το γλεντάει. Κάτι δεν μου κολλάει. Μπα, δε μπορεί!

Μετά τους Πινκ Φλόιντ, ένας γλυκερός Βιετναμέζος παίρνει το μικρόφωνο. Καλύτερα να μην τό 'παιρνε.

Ο γλυκερός ξεκουμπίζεται από το πάλκο για να δώσει τη θέση του σε κάτι φολκλορικούς. Καλοί, δε λέω! Οι φολκλορικοί μάς τελειώνουν κι εμφανίζονται τα χορευτικά. Έδωσαν ρέστα! Κάτι που αποτυπώνεται μόνο στη μνήμη. Η κοντοκουρεμένη ξανθιά με τη σκληρή φάτσα θέλει και καλά να χορέψει φουλ πίστα με το γηγενές κοριτσομάνι. Καληνύχτα Βιετνάμ!

Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΥΨΙΣΤΟΥ

Το πρωί, αντί για τα κοκόρια της γειτόνισσας, μάς ξυπνά η "Φωνή του Βιετνάμ". Μεγάφωνα στερεωμένα σ' όλες τις κολώνες της βιετναμέζικης Δεή και μια άχρωμη φωνή να διαβάζει τις ντιρεχτίβες της ημέρας. Όπως θα μάθω αργότερα από τον Θονγκ, παλιότερα αυτός ο εξάψαλμος άρχιζε από το χάραμα στις πέντε και τέλειωνε στις εννιά το βράδυ. Απνευστί. Τώρα ξεκινάει κατά τις έξι το πρωί και σταματάει γύρω στις έξι με εφτά το βράδυ με ενδιάμεσα διαλείμματα. Δύο υποθέσεις μπορώ να κάνω: ή πως η ντιρεχτίβα έχει πλέον εμπεδωθεί τόσο καλά που κυλάει απρόσκοπτα στους νευρώνες κάθε βιετναμέζικου εγκέφαλου ή πως ακόμη και οι κομματικοί έχουν βαρεθεί τον εαυτό τους και αλληθωρίζουν κατ' αλλού.

Απροπό: Χτες το βράδυ άνοιξα για πρώτη φορά το χαζοκούτι του δωματίου μας. Στο πρώτο κανάλι έπαιζε σιενέν. Στο δεύτερο κανάλι έπαιζε επίσης σιενέν. Στο τρίτο έπαιζε μια ηλίθια αμερικανιά ρομποκόπ ή κάτι τέτοιο. Στο τέταρτο κανάλι ένας ωραιοπαθής ένστολος Βιετναμέζος έψελνε το κομματικό κήρυγμα στους κομσομόλους του Βιετνάμ. Στο πέμπτο, τεβεσένκ, για να μην ξεχνάμε και τη γαλλική κουλτούρα. Έκλεισα τον Μεγάλο Αδελφό και κοιμήθηκα με την ελπίδα ότι θα ονειρευτώ το Αποκάλυπς Νάου. Μπας κι έρθω στα ίσα μου. Πού το όνειρο και πού η πραγματικότητα; Και τι προτιμώ;

ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΑΓΟΡΑ

Από τη Σάπα στην Μπακ Α με το ρώσικης κατασκευής φοβερό τζιπάκι. Ξεκινήσαμε χαράματα με πυκνή ομίχλη. Η συνεννόησή μου με τον Φου γίνεται με τα βλέμματα μέσω του καθρέφτη. Να πηγαίνω πιο αργά; Πήγαινε όπως θες, σ' εμπιστεύομαι. Και τα κορίτσια από πίσω; Είναι σκληρά καρύδια μην ανησυχείς!

Διατρέχουμε τον παραποτάμιο δρόμο ενώ στην απέναντι όχθη βλέπουμε Κίνα. Με μια πετριά σπας κινέζικο κεφάλι. Αλλά, δεν... "Οι από 'δω και οι από 'κει"! Πρόκειται, μάλλον, για μια εθνολογική ομάδα χωρισμένη στα δυο από μια τεχνητή μεθοριακή γραμμή. Βαθειά στο παρελθόν δεν υπήρχαν σύνορα που να χωρίζουν τους πολιτισμούς. Και μακριά, στο μέλλον, κάπως έτσι θά 'ναι. Εκτός κι αν μια παγκοσμιοποιημένη κοσμοκρατορία εξαφανίσει κάθε πολιτισμό. Εξαφανίσει, δηλαδή, το βασικό χαρακτηριστικό της Ανθρωπότητας.

Λοιπόν, το Βιετνάμ έχει σήμερα πληθυσμό γύρω στα εβδομήντα πέντε εκατομμύρια κορμιά. Οι πενηντατρείς εθνικές μειονότητες που ζουν στη συνολική επικράτειά του αντιστοιχούν στο δεκατέσσερα, περίπου, τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού.

Οι περισσότερες απ αυτές τις μειονότητες κατοικοεδρεύουν στο Βορρά καθότι περί το τέλος του Δέκατου Όγδοου Αιώνα οι πρόγονοί τους κατηφόρισαν από τη νότια Κίνα. Εξ αυτών οι πιο γνωστοί είναι οι Χμονγκ, που αριθμούν πάνω από μισό εκατομμύριο, και υποδιαιρούνται σε Μαύρους, Κόκκινους, Πράσινους, Λευκούς, και Λουλουδάτους Χμονγκ. Διακρίνονται μεταξύ τους από τα παγιωμένα ενδυματολογικά τους γούστα.

Εδώ, στις περιοχές γύρω από τη Σάπα και την Μπακ Α, όπου και κινιόμαστε, εκτός από τους Χμονγκ ζουν και πολλοί Ντάο.

Αυτές οι μειονότητες του Βορρά φαίνεται πως, όταν οι περί την εθνική ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα περιστάσεις το απαίτησαν, δεν διακρίθηκαν από υπερπατριωτισμό. Ωστόσο, για να τους καλοπιάσουν, οι βέροι Βιετναμέζοι τους έχουν στα όπα όπα.

Για παράδειγμα, επειδή μόνο το τρία τοις εκατό των παιδιών Χμονγκ πήγαιναν στο Δημοτικό, σήμερα τους παρέχουν, κατ' εξαίρεση, δωρεάν παιδεία, μπας και τους ενσωματώσουν γρηγορότερα.

Η Μπακ Α είναι μια κωμόπολη πολύ μικρότερη από τη Σάπα, κατά συνέπεια, η εδώ παρουσία των Χμονγκ είναι πολύ πιο αισθητή. Μετά τις απαραίτητες ξενοδοχειακές διατυπώσεις το τζιπάκι του Φου όρμησε προς τα βουνά.

Η Καν Κάο είναι μια ορεινή περιοχή κάπου στο πουθενά. Ένα πολύβουο παζάρι. Μια πανδαισία χρωμάτων, κυρίως από τις αλλόκοτες φορεσιές των γυναικών. Ένα πανδαιμόνιο από ανθρώπινες φωνές, μουγκανίσματα, κακαρίσματα, γαυγίσματα, κι από τους χτύπους της βαριοπούλας πάνω στο πυρωμένο μέταλλο.

Εδώ δεν ξέρεις ποιος πουλάει και ποιος αγοράζει. Ή μάλλον ξέρεις πως όλοι πουλάνε κι όλοι αγοράζουν από κάτι. Από βόδια μέχρι ζαχαροκάλαμο κι από υφάσματα μέχρι σκυλιά. Ναι σκυλιά! Σκυλιά για φάγωμα.

Οι τρεις Χάριτες ταράχτηκαν τα μάλα κι εγώ, που επίσης μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι, επιχείρησα να το εκλογικεύσω. Ρε παιδιά, είναι μια ιδιαιτερότητα του πατρογονικού τους πολιτισμού... εμείς πώς τρώμε τα πρόβατα, δηλαδή;

Δεν μπόρεσα να πείσω ούτε τον εαυτό μου βεβαίως. Εν προκειμένω, ο ορθολογισμός με την κουλτούρα μου δεν συνέκλιναν επ ουδενί.

Κάτι υπέροχα κουτάβια σφηνωμένα μέσα σ' ένα πλεχτό καλάθι να κλαψουρίζουν. Ε, όχι!

Η ψυχή του παζαριού είναι οι γυναίκες. Αυτές πουλούν, αυτές αγοράζουν, αυτές μετρούν την είσπραξη. Οι άντρες ή χαζολογούν, ή ερωτοτροπούν, ή τρώνε κάτω απ τα πλαστικά σκέπαστρα των υπαίθριων μαγέρικων, ή φουμάρουν κάτι, που δεν κατάλαβα τι είναι, μέσα από έναν χοντρό κορμό καλαμιού.

Είναι μια αυθεντική αγορά των Φλάουερ Χμονγκ. Εδώ συναντιούνται για να φλερτάρουν, για να προξενέψουν, για να μιλήσουν πολιτικά... Όλα τα νταλαβέρια εδώ.

Χαθήκαμε. Ο καθένας με τη φωτογραφική του να προσπαθεί να παγώσει στο χρόνο στιγμές ανεπανάληπτες. Όταν έψαχνα για την Αλεξία, έχανα τη Μαρία, κι όταν ψάχναμε για την Ισαβέλλα χανόμαστε όλοι μαζί και φτου κι απ την αρχή. Μέχρι που μας περιμάζεψε όλους ο Φου.

ΑΥΓΑ ΜΕΛΑΤΑ

Είμαστε ακόμη στην Μπακ Α. Έχει κι εδώ σήμερα ένα υπαίθριο παζάρι ανάλογο με κείνο το χτεσινό, στα βουνά.

Για την ώρα, πριν εξορμήσουμε με τις φωτογραφικές, παίρνουμε κάτι σαν πρωινό σ' ένα φαγάδικο, στις παρυφές της αγοράς. Στον κατάλογο του καταστήματος υπάρχουν, εκτός του "θι τσο" που σημαίνει κρέας σκύλου, και κρέατα από νυχτερίδα, βάτραχο και φίδι. Και μάλιστα από κόμπρα...

Ζυρίνης: ...που λέγεται πως έχει και αφροδισιακές ιδιότητες. Πολύ ενδιαφέρον!