ΡΩΣΙΑ - ΝΟΒΟΣΙΜΠΙΡΣΚ, ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΠΑΛΙΑΣ ΣΟΒΙΕΤΙΑΣ

Submitted by Isabelle on Sun, 05/09/2021 - 21:45

Front Picture:

Τρίτη σε μέγεθος πόλη της Ρωσίας, και η μεγαλύτερη ανατολικά από τα Ουράλια, το Νοβοσιμπίρσκ είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου δημιούργημα των σοβιετικών χρόνων. Ατμομηχανή της ανάπτυξης με βάση τα σταλινικά πενταετή πλάνα, γνωστή εκείνα τα χρόνια με το παρατσούκλι "Σικάγο της Σιβηρίας", η πόλη εξακολουθεί και σήμερα να διατηρεί πολλά από τα εξωτερικά γνωρίσματα αλλά και κάτι από το άρωμα της εποχής που την ανέδειξε.

Της Ισαβέλλας Μπερτράν

Φωτό: Κώστας Ζυρίνης - Ισαβέλλα Μπερτράν

Το ταξίδι στην Σιβηρία πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο Απρίλη-Μάη 2015

Προηγούνται: ΡΩΣΙΑ - ΜΟΣΧΑ, ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΔΙΑΤΡΕΧΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΙΒΗΡΙΑ: Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΟΥΛΑΝ ΟΥΝΤΕ, ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΕΝΤΗΜΕΝΗ ΣΤΟ ΞΥΛΟ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΙΒΗΡΙΑ, ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΙΡΚΟΥΤΣΚ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΒΑΙΚΑΛΗ, ΟΤΑΝ ΣΠΑΕΙ Ο ΠΑΓΟΣ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

Πού είχαμε μείνει την τελευταία φορά; Α, ναι, κάπου στην ακτή του νησιού Αλχόν, αγναντεύοντας τους πάγους της Βαϊκάλης να σπάνε με κρότο. Ε, το λοιπόν, το σημερινό επεισόδιο εκκινεί από το Ιρκούτσκ όπου, μετά την τριήμερη επίσκεψη στη δυτική πλευρά της μυθικής λίμνης, το γνωστό για την υπερκινητικότητά του ζεύγος Ζυρ-Ισα επέστρεψε για μια διανυκτέρευση, και τώρα ετοιμάζεται να αναχωρήσει διαπράττοντας ωστόσο μια ύψιστη ταξιδιωτική ιεροσυλία.

Σε πλήρη συνενοχή οι δυο τους, αντί να τραβήξουν προς τον σιδηροδρομικό σταθμό για να επιβιβαστούν στον υπερσιβηρικό και ν’ αγναντεύουν επί τριάντα έξι συναπτές ώρες το αχανές της στέπας να ξετυλίγεται μέχρι το Νοβοσιμπίρσκ, κίνησαν πρωί πρωί για το αεροδρόμιο απ’ όπου μια πτήση θα τους οδηγήσει στον προορισμό τους σε μόλις δύο ώρες.

Εντάξει, το ξέρω, πρόκειται για μια απολύτως ανόσια πράξη που στρέφεται ευθέως κατά του ιερού ευαγγελίου κάθε ορθόδοξου σιβηρικού ταξιδιού, πλην όμως…

Πρώτον, τι σεβασμό σε κανόνες να περιμένει κανείς από δυο καθ’ έξιν και κατ’ επάγγελμα εικονοκλάστες της ταξιδιωτικής ορθότητας;

Και δεύτερον, για να λέμε και του αιρετικού το δίκιο, οι συγκεκριμένοι είχαν ευθύς εξ’ αρχής ξεκαθαρίσει και αιτιολογήσει τις επιλογές τους (βλέπε κατατεθειμένο σχέδιο διαδρομής ΡΩΣΙΑ - ΔΙΑΤΡΕΧΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΙΒΗΡΙΑ: Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν), οπότε «αμαρτία εξομολογουμένη ουκ έστιν αμαρτία».

Βουρ λοιπόν για το Νοβοσιμπίρσκ με τα φτερά της S7 airlines!

Πού ’ν’ το, πού ‘ν’ το το χόστελ;

- Είσαι σίγουρη πως έκλεισες δωμάτιο σε κατάλυμα και όχι σε κάποια γιάφκα;

Προσπερνώ μ’ ένα δολοφονικό χαμόγελο το ειρωνικό καρφί του σύντροφου Ζυρ και συνεχίζω απτόητη να πηγαινοέρχομαι από είσοδο ξεφτισμένης πολυκατοικίας σε άλλη είσοδο ξεφτισμένης πολυκατοικίας πασχίζοντας (απολύτως μάταια) να εντοπίσω στα κουδούνια την ένδειξη «χόστελ». Μα καλά, θα μου πείτε, μόνο οδό σημείωσες όταν έκανες κράτηση στο Νοβοσιμπίρσκ; Δεν έγραψες και τον ακριβή αριθμό; Αμ, εδώ είναι το θέμα!

Κατά μια μάλλον διαδεδομένη πρακτική που τυγχάνει εφαρμογής σε όλο τον πρώην σοβιετικό χώρο και που σιγά σιγά αρχίζω να ανακαλύπτω, μια διεύθυνση όπως π.χ. «οδός Λένινα 30» δεν αντιστοιχεί απαραίτητα σε μία και μόνο πολυκατοικία, αλλά ενδεχομένως σε ολόκληρο οικοδομικό μπλοκ!

Κι όταν λέμε μπλοκ, αυτό κάποιες φορές – καλή ώρα όπως τώρα - ισοδυναμεί με εκατοντάδες διαμερίσματα μοιρασμένα σε πολυάριθμα συγκροτήματα πολυκατοικιών που περικλείουν ανάμεσα τους εκτεταμένους κοινόχρηστους χώρους. Με άλλα λόγια, χωρίς κάποιο παραπάνω προσδιοριστικό στοιχείο - κατ’ ελάχιστο τον αριθμό του οικήματος - πιασ’ τ’ αυγό και κούρευ΄το! Οπότε και παραδέχομαι την ήττα μου, καλώ το χόστελ από το κινητό και τώρα περιμένουμε σ’ ένα παγκάκι να έρθει κάποιος να μας παραλάβει.

Ευκαιρία στο μεταξύ για παρατήρηση του περιβάλλοντος χώρου. Εντάξει, τα κτίρια δεν θα τα έλεγες δα ζηλευτής αισθητικής (για να το θέσω κομψά), εν τούτοις θα ήταν άδικο να μην επισημάνω την εμφανή μέριμνα να περιληφθούν στον αρχικό σχεδιασμό οι σωστές προβλέψεις για όλες τις λειτουργικές ανάγκες: πρασιές, παιδικές χαρές, αλάνες, μπασκέτες, παιδικοί σταθμοί, γκαράζ, υπαίθριες θέσεις στάθμευσης, μαγαζάκια για τα χρειώδη.

Εν ολίγοις, το μπλοκ διαθέτει τα πάντα από τα αναγκαία, συμπεριλαμβανομένου κάμποσου ελεύθερου δημόσιου χώρου. Σε αντίθεση ας πούμε με αρκετούς δρόμους της Αθήνας όπου δεν βρίσκεις ούτε πεζοδρόμιο να περπατήσεις. Αν ήταν λιγότερο άχαρα αρχιτεκτονικά τα κτίσματα, και τα συντηρούσαν κιόλας, τι καλά που θα’ταν… Στοπ. Ήρθαν να μας πάρουν.

Σβετλάνα

Με εξαίρεση το όνομά της, η Σβετλάνα δεν έχει πάνω της τίποτε το ρώσικο. Αντίθετα συγκεντρώνει όλα τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά του θηλυκού μεσογειακού τύπου: Μελαχρινούλα, κοντούλα και τσαχπινούλα, πληθωρική, ανοιχτόκαρδη μα πάνω απ’ όλα ακατάσχετα φλύαρη, κατέχει την τελευταία ιδιότητα σε επίπεδο εξόντωσης (των άλλων). Αν ήταν στο χέρι της να μας κρατήσει όλη τη μέρα μέσα στο χόστελ για να μην βάλει γλώσσα μέσα της θα το είχε κάνει.

- Αχ τι κρίμα που θα μείνετε μόνο μια μέρα στο Νοβοσιμπίρσκ!

Του αναστεναγμού απογοήτευσης έπεται η ανάκρισή μας επί των περιηγητικών μας σχεδίων. Της εξηγούμε ότι η στάση μας στην πόλη της ισοδυναμεί στην ουσία μ’ ένα γρήγορο πέρασμα, κάτι σαν τράνζιτ καθ’ οδόν για τους κυρίως στόχους μας που εντοπίζονται βορειότερα στο Τομσκ και πολύ πιο νότια, στη Δημοκρατία Αλτάι.

- Εδώ που τα λέμε, καλά το σκεφτήκατε. Δεν έχει και τίποτε αξιόλογο να δείτε στο Νοβοσιμπίρσκ, συγκατανεύει με αφοπλιστική ειλικρίνεια.

Παρόλα αυτά Σβετλάνα μου εμείς θα πάμε τη βόλτα μας, και τα ξαναλέμε το βράδυ.

Ο σταθμός λοκομοτίβα

Το πλέον εμβληματικό κτίριο του Νοβοσιμπιρσκ είναι ο σιδηροδρομικός του σταθμός. Πράγμα που σημαίνει πως όσοι τηρούν ευλαβικά τις ταξιδιωτικές παραδόσεις και προσεγγίζουν την πόλη με τον υπερσιβηρικό, επιβραβεύονται άμα τη αφίξει τους με σερβιρισμένο στο πιάτο το υπ’ αριθμό ένα αξιοθέατο της πόλης. Όσο για μας, θα πληρώσουμε την γνωστή παρεκτροπή της χρήσης αεροπλάνου αντί για τρένο, μ’ ένα εικοσάλεπτο περπάτημα.

Ο σταθμός είναι ομολογουμένως εντυπωσιακός. Με μια συνολική επιφάνεια που προσεγγίζει τα τριάντα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα, είναι από τους μεγαλύτερους της χώρας. Διόλου περίεργο βέβαια αν αναλογιστείς ότι χτίστηκε το 1931, σε μια εποχή όπου μεσουρανούσε ο σταλινικός γιγαντισμός ως κυρίαρχη αρχιτεκτονική τάση στην τότε Σοβιετία.

Εκτός από το μάλλον σπάνιο φυστικί του χρώμα, ο σταθμός έχει και ιδιαίτερο σχήμα που δεν μπορεί δυστυχώς ν’ αναδειχτεί στην εδώ φωτογραφία καθώς δεν χώρεσε ολόκληρος μέσα στο καρέ μου.

Εν πάσει περιπτώσει σχεδιάστηκε έτσι ώστε να θυμίζει λοκομοτίβα που κινείται προς ανατολάς, δηλαδή προς το Βλαντιβοστόκ. Κάποια στιγμή θα επιβιβαστούμε με προορισμό για κει, πού θα μας πάει!

Όπως σε κάθε σιδηροδρομικό σταθμό που σέβεται τον εαυτό του, έτσι κι εδώ σε μικρή απόσταση απλώνεται εκτεταμένη ανοιχτή αγορά όπου, μεταξύ μιας ευρείας γκάμας εμπορευμάτων, οι υποψήφιοι επιβάτες μπορούν να προμηθευτούν όλα τα χρειώδη εν όψει του πολύωρου ή και πολυήμερου ταξιδιού τους.

Από πρόχειρο φαγητό και δωράκια για συγγενείς και φίλους μέχρι ζεστά ρούχα και σκεπάσματα για όσους κατευθύνονται σε πιο ψυχρούς προορισμούς.

Και μιας και μιλάμε για θερμοκρασίες, να σημειώσω ότι από το μείον δύο τα χαράματα στο παγωμένο Ιρκούτσκ έχουμε βρεθεί στους συν είκοσι βαθμούς στο σχεδόν ανοιξιάτικο Νοβοσιμπίρσκ, με τον κόσμο εν τούτοις μάλλον αιφνιδιασμένο να κυκλοφορεί στην πλειονότητά του με παλτά και πανωφόρια. Σιβηρικές ιστορίες μετεωρολογικής τρέλας!

Το Σικάγο της Σιβηρίας

Το Νοβοσιμπίρσκ ιδρύθηκε επίσημα το 1893, στο σημείο που επιλέχτηκε την εποχή εκείνη ως το προσφορότερο για την κατασκευή σιδηροδρομικής γέφυρας πάνω από τον ποταμό Ομπ.

Με τη γνωστή σεμνότητα που διακρίνει συνήθως την εκάστοτε εξουσία, ο τότε τσάρος Νικόλαος Νο 2 θεώρησε πρέπον να δώσει στη νέα πόλη το ονοματάκι του: Νοβονικολάιεβσκ, σαν να λέμε δηλαδή Νεονικολεία ή κάπως έτσι.

Καλά, όταν ακούτε τη λέξη «πόλη», μην πάει ο νους σας σε τίποτε φοβερά μεγέθη. Εφτά χιλιάδες οκτακόσιους κατοίκους μετρούσε όλους κι όλους όταν εγκαινιάστηκε η γέφυρα το 1897.

Στη συνέχεια ωστόσο, με την παραπέρα εξάπλωση του σιδηροδρομικού δικτύου προς την Κεντρασία και την Κασπία, το Νοβονικολάιεβσκ μετατρέπεται σταδιακά σε εμπορικό κόμβο, έτσι που μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια φτάνει να συγκεντρώνει περί τις ογδόντα χιλιάδες.

Η πραγματική όμως πληθυσμιακή έκρηξη σημειώνεται μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση.

Στα χρόνια της «Νέας Οικονομικής Πολιτικής» του Λένιν, η πόλη ανοικοδομείται, κλείνοντας τις πληγές που άνοιξε ο εμφύλιος πόλεμος, και λίγο αργότερα, τον Σεπτέμβρη του 1926 μετονομάζεται σε Νοβοσιμπίρσκ.

Από κει και πέρα τα πενταετή πλάνα εκβιομηχάνισης της ΕΣΣΔ που εκπονούνται επί Στάλιν καθιστούν την πόλη ατμομηχανή της ανάπτυξης για ολόκληρη τη Σιβηρία.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’20 ξεκινάει η κατασκευή γιγάντιων βιομηχανικών συμπλεγμάτων, μεταξύ των οποίων το «Σιμπκομπέιν» με ειδίκευση στην παραγωγή βαριού εξοπλισμού εξόρυξης, ενώ μπαίνουν σε λειτουργία εργοστάσια επεξεργασίας μετάλλων, μονάδες επεξεργασίας τροφίμων, ηλεκτρικός σταθμός κ.α.

Όταν το 1934 τοποθετούνται οι πρώτες γραμμές του τραμ, στο Νοβοσιμπίρσκ ζούνε πλέον κοντά τριακόσιες χιλιάδες άνθρωποι και είναι η μεγαλύτερη και πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη πόλη της Σιβηρίας. Τότε αποκτάει και το παρατσούκλι «Σικάγο της Σιβηρίας»

Στα χρόνια του μεγάλου αντιφασιστικού πολέμου, πάνω από πενήντα εργοστάσια της ευρωπαϊκής Ρωσίας αποσυναρμολο-γούνται και μετακομίζουν προληπτικά στο Νοβοσιμπίρσκ που μετατρέπεται σε κομβικής σημασίας κέντρο προμήθειας του Κόκκινου Στρατού.

Την ίδια στιγμή βρίσκουν εδώ καταφύγιο περισσότεροι από εκατόν σαράντα χιλιάδες πρόσφυγες από τις εμπόλεμες ζώνες.

Η πόλη παίρνει νέα ώθηση κατά την δεκαετία του ’50 με την ανάπτυξη στα περίχωρα του Ακαντεμγκοροντόκ, ενός τεράστιου ακαδημαϊκού συμπλέγματος όπου και σήμερα στεγάζονται τριάντα πέντε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων και μια από τις κορυφαίες σχολές φυσικής και μαθηματικών ολόκληρης της Ρωσίας.

Μ’ αυτά και με κείνα, στις 2 Σεπτέμβρη 1962, το Νοβοσιμπίρσκ γίνεται η πρώτη πόλη του πλανήτη που, ξεκινώντας από το μηδέν, καταφέρνει να φτάσει το ένα εκατομμύριο κατοίκους μέσα σε λιγότερο από εβδομήντα χρόνια. Σήμερα ξεπερνάει κατά πολύ το ενάμιση εκατομμύριο και συνεχίζει να μεγαλώνει.

Με άρωμα παλιάς Σοβιετίας

Με μόλις δυο δεκαετίες ύπαρξης πριν την οκτωβριανή επανάσταση, επόμενο είναι τα τσαρικά κτίρια στο Νοβοσιμπίρσκ να μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, με πλέον αξιόλογο τον Οίκο του Εμπορίου που οικοδομήθηκε το 1910.

Της ίδιας περιόδου είναι ο καθεδρικός Αλεξάντερ Νιέβσκι, καθώς και το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, που γειτνιάζει με κτίριο από τα χρόνια του Λένιν (αναγραφόμενη χρονολογία κατασκευής το 1921), δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα αντίστιξη,

ενώ είδαμε και πάθαμε να ξετρυπώσουμε αρχοντικό αγνώστου χρονολογίας, που δεν αφήνει ωστόσο αμφιβολίες ότι ανήκει κι αυτό στην τσαρική περίοδο.

Τρεις δεκαετίες μετά την κατάρρευση του λεγόμενου «υπαρκτού» δεν λείπουν, εννοείται και οι διάφορες αρχιτεκτονικές μοντερνιές. Μία από τις πιο γνωστές είναι η λεγόμενη «σφαίρα» όπου δεσπόζουν οι επιγραφές «burger king” και “sushi” εις άψογη κυριλλική μεταγραφή.

Και βέβαια πετάγονται συνέχεια σαν μανιτάρια τα πολυόροφα κτίρια γραφείων και τα συγκροτήματα κατοικιών, άχρωμα, άοσμα και άχαρα όπως συμβαίνει περίπου παντού ανά τον κόσμο...

Παρά τις εν λόγω σύγχρονες προσθήκες, το κυρίαρχο ύφος της πόλης παραμένει ωστόσο αταλάντευτα σοβιετικό. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα.

Για την ακρίβεια το Νοβοσιμπίρσκ είναι, στην όψη, μακράν η πιο σοβιετόστροφη μεγαλούπολη που μπορεί κανείς να επισκεφτεί στη σημερινή Ρωσία.

Απ' αυτές με τις πλατιές λεωφόρους και τα φαρδιά πεζοδρόμια, που χαίρεσαι να την περπατάς με άνεση, σταματώντας κάθε τόσο μπροστά σε θέατρα, στέγες τεχνών και ενδιαφέροντα δημόσια κτίρια.

Κι αν μάλιστα τύχει, όπως μας συνέβη, η επίσκεψη να συμπίπτει με τους ετήσιους εορτασμούς για την επέτειο της μεγάλης αντιφασιστικής νίκης των λαών, και συναντήσεις στο διάβα σου γιγαντοαφίσα με τον στρατάρχη Γκεόργκι Ζούκοφ σαν έτοιμος να εκφωνήσει την ιστορική ομιλία του μετά τη συντριβή του φασισμού, ε τότε μπορεί και να αποκομίσεις έστω και φευγαλέα μια περίεργη αίσθηση φλασμπάκ στα χρόνια της ΕΣΣΔ.

Πλατεία Λένινα. Η επιτομή του αρχιτεκτονικού ύφους της εποχής.

Με το επιβλητικό κτίριο της όπερας από την μια πλευρά και τα γιγάντια σοσιαλρεαλι-στικά αγάλματα από την άλλη.

Πετυχαίνουμε την πλατεία σε οργασμό εργασιών εν όψει της επερχόμενης επετείου.

Ο σύντροφος Βλαδίμηρος τελεί προσωρινά φυλακισμένος κι εξέχει μόνο το κεφάλι του πίσω από τις σκαλωσιές όπου τώρα στήνονται οι εξέδρες των επισήμων.

Η 9 Μάη είναι μεθαύριο και το Νοβοσιμπίρσκ ετοιμάζεται να τιμήσει την ημέρα με στρατιωτική παρέλαση.

Εμείς ωστόσο δεν θα είμαστε πια δω. Το λεωφορείο για το Τομσκ αναχωρεί αύριο το πρωί στις δέκα.

Για περισσότερες φωτογραφίες: Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν | Πάμε γι' άλλα...

Διαβάστε επίσης για τη Ρωσία: ΡΩΣΙΑ - ΜΟΣΧΑ, ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν