Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΛΓΕΡΙΟΥ

Front Picture: 

Το καφενείο ίσα που διακρίνεται, χωμένο καθώς είναι βαθιά μέσα στο λαβύρινθο της κάσμπα, στενό κι ανήλιαγο κι αυτό όπως τα σοκάκια της.

 

Μέσα, το ντεκόρ εντελώς μινιμαλιστικό: δύο τσίγκινα τραπεζάκια, πέντε κουτσές καρέκλες, ο πάγκος του μαγαζάτορα, το ψυγείο με τις γκαζόζες, το «μάτι» για το ψήσιμο του και τα απαραίτητα πόστερ της Μέκκας ευλαβικά αναρτημένα στους ξεφλουδισμένους τοίχους.

 

Μα ψηλότερα απ’ όλα, ως άλλος προφήτης, στο χώρο τελικά δεσπόζει μία και μόνη κιτρινισμένη από το χρόνο αφίσα όπου εικονίζεται ένας νέος άντρας με αδρά χαρακτηριστικά: πρόκειται για τον Ali La Pointe, δηλαδή Αλί η Αιχμή, κατά κόσμο Αλί Αμμάρ, η πλέον ίσως εμβληματική φυσιογνωμία της αποκαλούμενης «μάχης του Αλγερίου», αυτής που με τόσο συγκλονιστικό τρόπο απέδωσε στην ομώνυμη ταινία του ο Τζίλο Ποντεκόρβο, χαρίζοντάς μας ένα από τα καλύτερα δείγματα πολιτικού κινηματογράφου όλων των εποχών. 


Πάνω από μισό αιώνα μετά, η θυσία του σαχίντ (μάρτυρα) που ανατινάχτηκε  από τους Γάλλους αλεξιπτωτιστές του στρατηγού Μασσύ μέσα στην κρύπτη του στην κάσμπα, μαζί με την αγωνίστρια Χασίμπα Μπεν Μπουαλί, τον νεαρό Μαχμούντ Μπουχαμιντί και τον Petit Omar (Μικρό Ομάρ), τον δωδεκάχρονο σύνδεσμο και «ταχυδρόμο» του FLN (αλγερινού ΕΑΜ), αρνούμενοι όλοι να παραδοθούν στον εχθρό, εξακολουθεί διαχρονικά να εμπνέει και να φλογίζει τις καρδιές των Αλγερινών.

 

Το ημερολόγιο έγραφε 7 Γενάρη του 1957 όταν κηρύχτηκε και επισήμως  η έναρξη των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των γαλλικών ειδικών δυνάμεων στο Αλγέρι κατά των μαχητών του FLN, ένα ιστορικό επεισόδιο που έγινε παγκοσμίως γνωστό ως  «η μάχη του Αλγερίου».

 

Πολλοί είναι ωστόσο οι Αλγερινοί που βάσιμα θεωρούν την ονομασία αυτή ως απόρροια μιας καθαρά γαλλικής οπτικής της Ιστορίας. Καμιά μάχη δεν δόθηκε, αντιγυρίζουν. Επρόκειτο απλά για ένα πογκρόμ, όπου ένα πάνοπλο ειδικό σώμα οκτώ χιλιάδων επίλεκτων  «χωρίς θεό και δίχως νόμο», με πλάτη τους πάνω από διακόσιες χιλιάδες άντρες του γαλλικού στρατού που ήδη στάθμευαν στην Αλγερία μετά την προκήρυξη-κάλεσμα του FLN για ανεξαρτησία την 1η Νοέμβρη 1954, ασέλγησαν επί εννιά μήνες σε βάρος του άοπλου πληθυσμού της κάσμπα, συλλαμβάνοντας, βασανίζοντας και εκτελώντας ανεξέλεγκτα οποιονδήποτε θεωρούσαν ύποπτο συμπαθείας προς τους αντάρτες. Όλα αυτά φυσικά στον όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας».

 

Είχε προηγηθεί σειρά βομβιστικών επιθέσεων του FLN σε στέκια της «καλής» γαλλικής κοινωνίας στο Αλγέρι ως αντίποινα σε προγενέστερο τυφλό βομβιστικό χτύπημα μέσα στην κάσμπα από Γάλλους ακροδεξιούς οπαδούς της «γαλλικής Αλγερίας».

 

Ηλεκτροσόκ (η περίφημη gegene), κρέμασμα, «μπανιέρα», εκτοξεύσεις από το ελικόπτερο, όλα τα βασανιστήρια επιτρεπτά, με προτίμηση σε όσα δεν άφηναν (εμφανή) ίχνη. Προκειμένου να παραχθεί «πάση θυσία» αποτέλεσμα όπως αξίωνε η εν Παρισίοις «σοσιαλιστική» (κατά τα λοιπά) κυβέρνηση του Γκυ Μολλέ, η γαλλική τέχνη της «εντατικής» ανάκρισης  άφησε εποχή στην Αλγερία. Ήταν τότε όπου ο υπουργός δικαιοσύνης Φρανσουά Μιττεράν (ναι, αυτός ο ίδιος, ο γνωστός) δήλωνε ευθαρσώς ότι  «η Αλγερία είναι Γαλλία» και  «μόνη διαπραγματευτική οδός είναι ο πόλεμος». Έκτοτε βέβαια ισχυρίστηκε ότι και καλά τελούσε εν αγνοία των  κάπως «δυναμικών» ανακριτικών μεθόδων των συμπατριωτών …


Με δεδομένη υπεροπλία, και με λυμένα τα όποια ηθικά τους διλήμματα άρα και τα χέρια τους, οι Γάλλοι αποκόμισαν από τη «μάχη του Αλγερίου» μια καθαρή στρατιωτική νίκη και μια συντριπτική πολιτική ήττα.

 

Η άγρια καταστολή, και ιδιαίτερα η θεσμοθετημένη χρήση βασανιστηρίων από τη «χώρα  της διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δεν ήταν κάποια λεπτομέρεια που θα μπορούσε να διαφύγει της διεθνούς και κυρίως της εγχώριας κοινής γνώμης. Ξεριζωμένο από την κάσμπα αλλά όχι από τις ψυχές των κατοίκων της, μέσα σε δύο-τρία χρόνια  το δίκτυο του FLN στο Αλγέρι ανασταίνεται από τις ίδιες του τις στάχτες, για να επανεμφανιστεί πιο ισχυρό και ηθικά δικαιωμένο παρά ποτέ και να οδηγήσει τελικά τον αλγερινό λαό στην ανεξαρτησία στις 5 Ιουλίου 1962.


Στο μεταξύ στη Γαλλία, ακόμα και σήμερα κάθε συζήτηση γύρω από τον πόλεμο της Αλγερίας και ειδικότερα τη «μάχη του Αλγερίου» εξακολουθεί να πονάει. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πολυβραβευμένη ταινία του Τζίλο Ποντεκόρβο προβλήθηκε στη γαλλική τηλεόραση μόλις το 2004! Σε ό,τι αφορά δε τις γαλλικές κινηματογραφικές αίθουσες, η ταινία δεν παίχτηκε ουσιαστικά ποτέ αυτούσια. Μια λογοκριμένη έκδοσή της που διανεμήθηκε το 1971, κατέβηκε άρον άρον λόγω οργανωμένων επεισοδίων από ακροδεξιούς της OAS-Algerie (Οργάνωση Μυστικού Στρατού Αλγερίας).

 

Η θρυλική ταινία ωστόσο βρήκε στο μεταξύ αναγνώριση από κει που ασφαλώς δεν θα το περίμενε: στις 27 Αυγούστου 2003, το αμερικάνικο Πεντάγωνο κάλεσε διάφορους επιτελάρχες του σε ιδιωτική προβολή του φιλμ «για εκπαιδευτικούς λόγους» εν όψει αναχώρησής τους για το Ιρακ. Το Άμπου Γκράιμπ έπεται, κατ’ εικόνα κι ομοίωση. Το μάθημα όμως των συνεπειών αυτής της πολιτικής μάλλον κανείς τους δεν το αφομοίωσε…


Σημείωση: Όλες οι φωτογραφίες είναι από την ταινία του Τζίλο Ποντεκόρβο "Η Μάχη του Αλγερίου"