ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ 1 - ΚΕΤΖΑΛΤΕΝΑΝΓΚΟ, ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

Submitted by Isabelle on Τρί, 07/12/2011 - 20:23

Front Picture:

Ξυπνά, που λες, ένα πρωί, χασμουριέται με την τσίμπλα στο μάτι και διατείνεται: Εγώ θα αναγεννήσω αυτή τη χώρα κι Εγώ θα την μετουσιώσω σε Γουατεμάλα Γουατεμαλτέκων Αρχαιοελληνολατρών, κι όποιος Μου πάει κόντρα την έβαψε! Μα, εκλαμπρότατε, του ψιθυρίζουν στ’ αφτί οι «καλλιεργημένοι» παρακεντέδες του, το μέγα πολιτισμικό επίτευγμα του αρχαίου ελληνικού κόσμου είναι η Δημοκρατία! Τρίχες! απαντά αυτός, αυτά είναι προπαγάνδα των μπολσεβίκων!

του Κώστα Ζυρίνη

Δημοσιεύτηκε στο ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, τεύχος 103/30.03.2002

Τρεις πτήσεις: Αθήνα - Φρανκφούρτη - Μέξικο Σίτυ - Γουτεμάλα Σίτυ, συν δώδεκα ώρες αναμονής στα τράνζιτ, ίσον τριάντα ώρες υποκείμενος στην απαγόρευση του καπνίσματος. Δια ροπάλου!

Ξέρω, θα μου πεις ότι στ’ αεροδρόμια υπάρχουν και καπνιστήρια. Άκου, πρόκειται για κάτι κλουβιά που μοιάζουν περισσότερο με κρατητήρια κι όπου στριμώχνονται κάποιοι καταραμένοι τριτοκοσμικοί, Έλληνες κατά το πλείστον, όχι τόσο για να καπνίσουν, όσο για να σωφρονιστούν.

Ξέρω, θα μου πεις ότι αυτό δεν είναι ταξιδιωτική ανταπόκριση από τη Γουατεμάλα, γκρίνια είναι.

Αλλά, για μπες εσύ τόσες ώρες στο νάρθηκα της «οικονομικής θέσης» κι έλα μετά να μου το παίξεις άνετος.

Την επόμενη όμως φορά, να το ξέρεις, αν πρόκειται να διασχίσω ωκεανό θα προτιμήσω μια σχεδία τύπου Κον Τίκι. Κι αν πρόκειται να διασχίσω τη Σαχάρα θα το κάνω αραχτός στη ράχη μιας δρομάδας, απ όπου θα καπνίζω αρειμανίως το τσιμπούκι μου χωρίς να μπορεί να μου κουνηθεί κανείς. Κάτι όμως μου λέει πως όλη αυτή η ιστορία της καπνοαπαγόρευσης εγκυμονεί τη νομιμοποίηση της παραγωγής και της εμπορίας κάποιων άλλων εξαρτησιογόνων. Θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου!

Και δυο χρήσιμες πληροφορίες για την περίπτωση που θα θελήσεις να πετάξεις στο προσεχές μέλλον, πριν ξεχαστούν οι Δίδυμοι του Μανχάταν: Στο Ελ Βενιζέλος μου βρήκαν και μου κατάσχεσαν έναν νυχοκόπτη με αποτέλεσμα να αναβάλλω την αεροπειρατεία για μιαν άλλη φορά. Στο δε αεροδρόμιο του Μεξικού ανακάλυψαν στην τσάντα της φωτογραφικής μου ένα σελοτέιπ και κάτι μπαταρίες για το δημοσιογραφικό μαγνητοφωνάκι μου. Οι Μεξικάνοι όμως είχαν την καλοσύνη να επιτρέψουν την είσοδο των μπαταριών στη χώρα. Το δε επιλήψιμο σελοτέιπ το κατάσχεσαν. Κι έτσι, χωρίς το σελοτέιπ κατέστην άοπλος!

ΣΑΝ ΛΑΤΙΝΟ-ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Αεροδρόμιο Γουατεμάλα Σίτυ. Νύχτα. Ζητάμε από τον οδηγό του αγοραίου να μας πάει κατ ευθείαν στην... πωστηλένε; στην Κετζαλ...κάπως, που είναι, νομίζω, η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Γουατεμάλας.

Είμαστε διαλυμένοι από την αϋπνία και χρειαζόμαστε επειγόντως από ένα κρεβάτι με καθαρά σεντόνια.

Νον στοπ αμίνγκο, του πετάω με προφορά Ελάι Γουάλας από ταινία του Σέρτζιο Λεόνε, και βρες μας ένα ξενοδοχείο χωρίς σαλούν και πιστολάδες στο ισόγειο. Φτάνουμε χαράματα στην Κετζαλ...τέτοια και το μόνο οτέλ που καταδέχεται να μας ανοίξει, έστω και καχύποπτα, τη μικρή παραθυρίδα ασφαλείας είναι το Ρίο Αθούλ. Γαλάζιο ποτάμι, δηλαδή. Που, εν προκειμένω, ούτε γαλάζιο είναι κι ούτε φαίνεται να έχει καμία σχέση με ποτάμι. Ας είναι ό,τι θέλει αρκεί να έχει δωμάτια και, κυρίως, να μην απαγορεύεται το κάπνισμα.

Σκηνή πρώτη, πλάνο πρώτο, φέιντ-ιν: ευρυγώνια, σχεδόν παραμορφωτική ματιά σ’ έναν άδειο δρόμο κάποιας μικρής κεντροαμερικάνικης πόλης. Σπίτια ισόγεια, βαμμένα με έντονα χρώματα. Προκλητικές, σχεδόν ναϊφ ρεκλάμες στους τοίχους με κυρίαρχη, βεβαίως, εκείνη της Κόκα-Κόλα. Δρόμος στενός και πλακόστρωτος. Δεν κινείται τίποτα. Ψυχή ζώσα. Μουσική τύπου Έννιο Μορικκόνε, όπως περίπου στην ταινία Κάποτε στη Δύση. Ήχος: μια ριπή από αυτόματο όπλο. Και σε λίγο μια δεύτερη. Τίτλοι αρχής. Πλάνο δεύτερο: Το χέρι μιας ηλικιωμένης γυναίκας κλείνει βιαστικά το πατζούρι. Ήχος: μακρινός υπόκωφος βρόντος. Πλάνο τρίτο: Ένας άντρας, προφανώς της φυλής Μάγια, με λευκό γουατεμαλτέκικο καπέλο, μπαίνει οπισθοχωρώντας σε μια μισάνοιχτη πόρτα που μπορεί και να μην είναι του δικού του σπιτιού. Πλάνο τέταρτο: Στο βάθος, ένα αυτοκίνητο διασχίζει εγκάρσια τον στενό πλακόστρωτο δρόμο με μεγάλη ταχύτητα και με κίνδυνο να στραπατσάρει τα λαμαρινένια πλευρά του. Ήχος: κι άλλη ριπή που κορυφώνεται με μια έκρηξη και που μας επιτρέπει να υποθέσουμε πως το αυτοκίνητο, που μόλις πέρασε, ανατινάχτηκε έξω από το οπτικό μας πεδίο. Η μουσική τύπου Μορικκόνε στο κρεσέντο της. Πλάνο πέμπτο: Ένα ζευγάρι τρομαγμένα μάτια κοριτσιού πίσω απ’ το τζάμι. Σε λίγο θα καλυφθούν από το βιαστικά τραβηγμένο κουρτινάκι, ενώ η μουσική τύπου Έννιο Μορικκόνε θα γέρνει λίγο μετά το κρεσέντο της. Τέλος τίτλων αρχής, φέιντ-άουτ.

Πώς σου φάνηκε; Λέω ν’ αρχίσω κάπως έτσι την ανταπόκρισή μου από τη Γουατεμάλα. Και μακρυά από μένα κάθε τάση παραμόρφωσης της πραγματικότητας. Έτσι βίωσα το πρώτο μου ξημέρωμα σ’ αυτή τη χώρα. Κι επειδή αυτή τη στιγμή δικαίως θα υποθέτεις πως πέσαμε σε εν εξελίξει λατινοαμερικάνικο πραξικόπημα, ρουτίνας φυσικά, ας πάω λίγο πίσω. Ένα φλας μπακ στην πραγματικότητα.

Κοντός με ανεξέλεγκτα χυμένους πατσάδες. Με χοντρούς μυωπικούς φακούς που κάνουν τα γουρλωμένα μάτια του να φαίνονται πιο πεταμένα έξω απ’ όσο είναι στην πραγματικότητα. Ούτε μία πιθανότητα στο εκατομμύριο να μην είναι φορέας δεκαπέντε, τουλάχιστον, γενετήσιων παρεκκλίσεων. Μόνο ένα δωμάτιο έχω, μας πετάει κοφτά σα να φτύνει, επειδή τον ξυπνήσαμε τέτοια ώρα. Δεν με παίρνει να του εκφράσω τα πραγματικά μου αισθήματα και δίνω τόπο στην οργή. Δεν είναι ό,τι καλύτερο να κάθεσαι στο πεζοδρόμιο μιας κοιμισμένης πόλης στην άλλη άκρη της υφηλίου με όλο τον φωτογραφικό σου εξοπλισμό αγκαλιά. Το βασίλειό μου για ένα καθαρό σεντόνι κι ένα καυτό ντους, του λέω σε άπταιστα ελληνικά, συμπληρώνοντας και κάτι που όμως δεν γράφεται. Για λόγους ευπρέπειας.

Ομολογώ ευθέως και ευθαρσώς πως αυτό το απολύτως παρακμιακό χάνι μου αρέσει. Έστω και σαν σκηνογραφία. Έτσι όπως είναι: ξεφτισμένο, φθαρμένο και νοσηρό. Σαν γριά πόρνη που κάποτε, σε κάποιον προηγούμενο αιώνα, υπήρξε όμορφη. Όλα εδώ είναι μουντά, δόλια και καταχθόνια. Νομίζεις πως πίσω από κάθε τζαμόπορτα, που καμιά τους δεν κλείνει καλά, κρύβεται ο εξπρεσιονισμός της παρακμής. Το παχύδερμο με την εξοφθαλμία μας συνιστά να μην είμαστε θορυβώδεις κι εξαφανίζεται για να συνεχίσει τον, αναμφιβόλως ταραγμένο από βρώμικα όνειρα, ύπνο του. Και πριν κλείσω την πόρτα πήρε το μάτι μου, στο βάθος του διαδρόμου, το αναμαλλιάρικο κεφάλι μιας ηλικιωμένης που στο κάστινγκ μιας υποθετικής ταινίας μου θα της έδινα το ρόλο της γριάς καθαρίστριας σε οίκο ανοχής.

Δεν κοιμηθήκαμε, βεβαίως. Κι αφού έτσι κι αλλιώς ξημερώνει είπαμε να βγούμε έξω, στην άγνωστη πόλη που δεν έχει ξυπνήσει ακόμη. Στην Κετζαλ... μα όνομα ειν’ αυτό! Κετζαλτενάνγκο. Ορίστε, το πρόφερα ολόκληρο!

ΜΙΑ ΤΡΟΠΙΚΗ ΑΘΗΝΑ

Ούτε Μάγια βλέπω, ούτε κρεολούς, ούτε μεστίζος. Άδικα μ’ έστειλες εδώ. Την γοητευτικά μονότονη ρυμοτομία, τη συναρπαστικά απειλητική απουσία ζωής, διακόπτει ξαφνικά ένα κεκλιμένο πλάτωμα μ’ ένα ασύμμετρο κλιμακωτό βάθρο στη μέση του και πάνω σ’ αυτό το βάθρο καμαρώνει ένα αυθάδικο ναόσχημο κτίσμα. Τεάτρο Μουνισιπάλ, δηλώνει εγχάρακτα στο αέτωμά του. Ένας αχταρμάς κι απ’ τους τρεις βασικούς αρχαιοελληνικούς ρυθμούς. Αν ήταν αλλού θα το χαρακτήριζα αποθέωση του κιτς, εδώ όμως μου γεννά μια κάποια τρυφερότητα. Πώς ξεφύτρωσε κάτι τέτοιο σ’ αυτή τη χώρα; Κατάλαβα: Χίλια Οχτακόσια Ογδόντα κάτι. Μανουέλ Εστράντα Καμπρέρα. Γι’ αυτόν τον τύπο όμως θα σου μιλήσω σε λίγο.

Εδώ ακούσαμε την πρώτη ριπή κι ενστικτωδώς πιάσαμε γωνία. Όλες οι πόρτες κλειστές. Πουθενά να κρυφτούμε. Πραξικόπημα! λέει o Oρέστης. Κι εγώ, που ως παλιός έχω ζήσει τέτοια έργα, του εξηγώ ότι, πρώτον, δεν είναι πραγματική ριπή και, δεύτερον, η εισαγωγική μουσική κάθε πραξικοπήματος που σέβεται τον εαυτό του είναι ο ήχος της ερπύστριας. Σε λίγο όμως θα δούμε κι έναν τύπο οριζοντιωμένο φαρδύ πλατύ στο πεζοδρόμιο. Δεν είναι νεκρός, αποφαίνομαι, απλώς, δεν έχει ξεμαστουρώσει. Ή μπορεί και να είναι άστεγος. Λίγο πιο κάτω, μετά τη γωνία, θα δούμε και την παρέα των παιδιών που μας κοψοχόλιασαν. Τα κωλόπαιδα! Βγήκαν απ τ’ άγρια χαράματα για να λαχταρήσουν τον όποιο άρτι αφιχθέντα αλλοδαπό περιφέρεται χωρίς να θυμάται πως σήμερα είναι Χριστούγεννα. Και πώς να το θυμάσαι όταν για σένα τα Χριστούγεννα είναι τα χιόνια, τα λαμπιόνια, τα κάλαντα που σε ξυπνάνε απ’ τ’ άγρια χαράματα και κείνοι οι συνήθως γελοίοι αγιοβασίληδες; Βροχή τα βαρελότα και οι στρακαστρούκες, που λες. Και πιο κάτω κι άλλη παρέα θορυβοποιών. Κατά βάθος όμως, δεν στο κρύβω, πολύ τον γουστάρω αυτόν τον σαματά διότι μέσα μου ξυπνά εκείνο το αλάνι που σκάρωνε τα καλύτερα βαρελότα με χλωρικό και θειάφι στα Πετράλωνα. Το Πάσχα όμως, όχι τα Χριστούγεννα.

Η Κετζαλτενάνγκο έχει αρχίσει να ξυπνά. Φαίνεται πως χτες το βράδυ όλοι, λίγο πολύ, κάπου θα ξεσάλωσαν και τώρα σέρνουν ράθυμα το βήμα τους στο καλντερίμι. Κι αυτοί που, δεν ξέρω γιατί, οριζοντιώθηκαν στα πεζοδρόμια δεν είναι λίγοι. Φτάνουμε στις παρυφές της πόλης και, ιδού και ο αρχαιοπρεπής ναός της Μινέρβας.

Φλας μπακ. Ο Μανουέλ Εστράντα Καμπρέρα, που σού ‘λεγα, ήταν ένας δικτάτωρ πρώιμης μουσολινικής υφής ο οποίος ασέλγησε επί της Γουατεμάλας από το λυκόφως του Δέκατου Ένατου Αιώνα έως και το λυκαυγές του Εικοστού. Ξυπνά ένα πρωί, χασμουριέται με την τσίμπλα στο μάτι και διατείνεται, Εγώ θα αναγεννήσω αυτή τη χώρα κι Εγώ θα την μετουσιώσω σε Γουατεμάλα Γουατεμαλτέκων Αρχαιοελληνολατρών, κι όποιος Μου πάει κόντρα την έβαψε! Μα, εκλαμπρότατε, του ψιθυρίζουν στ’ αφτί οι «καλλιεργημένοι» παρακεντέδες του, το μέγα πολιτισμικό επίτευγμα του αρχαίου ελληνικού κόσμου είναι η Δημοκρατία! Τρίχες! απαντά αυτός, αυτά είναι προπαγάνδα των μπολσεβίκων! Αρχαία Ελλάς, ρε αμόρφωτοι, σημαίνει Περικλής, σημαίνει Ιούλιος Καίσαρ, σημαίνει Μεταξάς και Παπαδόπουλος! Σημαίνει Παρθενών, Κολοσσαίον και Μέγαρο Άσπονδων Φίλων της Αρχιτεκτονικής! και δεν σηκώνω κουβέντα, ‘ντάξει; Τσιμουδιά οι παρατρεχάμενοι λοχαγοί. Ανασκουμπωθείτε, λοιπόν, χαραμοφάηδες να χτίσουμε μια τροπική Αθήνα στην καρδιά της Κετζαλτενάνγκο, Εδώ και Τώρα!

Κι όπως κάθε δικτάτωρ που σέβεται τον εαυτό του ως τοιούτο, θεώρησε τον δημόσιο κορβανά ως προσωπικό του πουγκί κι άρχισε να τον επενδύει, όχι μόνο στους μισθούς των πραιτωριανών του αλλά και στο πολιτισμικό του όραμα. Στη δημιουργία ελληνότροπων, πλην φτηνιάρικων και πομπωδών κατασκευών όπως ο ναός που ορθώνεται ενώπιόν μας. Κι επειδή το Μινέρβα του φαινόταν πιο ελληνικό από το Αθηνά, τον ονόμασε ναό της Μινέρβας. Τέλος του φλας μπακ.

ΠΑΡΚΕ ΣΕΝΤΡΟΑΜΕΡΙΚΑ

Τ‘ απόγευμα, κι αφού πρόλαβα, για πρώτη φορά στη ζωή μου, ν’ απαθανατίσω τη φανερή γοητεία μιας άδειας πόλης, επέτρεψα στους κατοίκους της να εμφανιστούν και να κυκλοφορήσουν μέσα στο φωτογραφικό μου σκόπευτρο. Με ή χωρίς τα γιωταχί τους. Με ή χωρίς τα ζωγραφιστά λεωφορεία τους. Με ή χωρίς την ευφορία των Χριστουγέννων τους. Η Κετζαλτενάνγκο πήρε ζωή. Με μια νυσταγμένη νωθρότητα στην αρχή που όμως, όσο περνούσαν οι ώρες, έδινε τη θέση της στη συνήθη πολύχρωμη ζωτικότητα του πληθυσμού της.

Δε χωρά αμφιβολία πως το Πάρκε Σεντροαμέρικα, η κεντρική πλατεία της Κετζαλτενάνγκο δηλαδή, είναι, από αρχιτεκτονική άποψη, το πιο αντιπροσωπευτικό ιστορικό αποτύπωμα των Ισπανών κονκισταδόρες στην πόλη, και δεν ξέρω σε ποιο βαθμό εξακολουθεί να είναι το οικονομικό και διοικητικό της κέντρο. Κοσμείται από την Κατεντράλε, δηλαδή τον καθεδρικό ναό της πόλης, από το Μουνισιπαλιτά, διάβαζε Δημαρχείο, και από τα έξοχα κτήρια Μπάνκο ντε Οτσιντέντε και Μπάνκο Αγκρομερκαντίλ. Δεν έχει σημασία το αν σου πάει, και πόσο, η συγκεκριμένη αισθητική των κτηρίων της. Σημασία έχει το ότι αποτελεί ένα επιβλητικό, ζωντανό ιστορικό μνημείο που αναδύθηκε, φυσικά, πάνω στα λείψανα του αρχαίου πολιτισμού των Μάγια.

Στο Πάρκε Σεντροαμέρικα βρίσκεται και το Πασάχε Ενρίκεθ, μια στοά πολύ ατμοσφαιρική. Πρώτο πράμα! Εκτός από το ινστιτούτο ταχύρυθμης εκμάθησης της ισπανικής για αλλοδαπούς, όπου στην επόμενη ζωή μου λέω να γραφτώ κι εγώ, διαθέτει κι ένα μπαράκι, τι να σου πω!

Για την ώρα θα περιοριστώ να στο συστήσω ανεπιφύλακτα και θύμισέ μου να σου δώσω και την κάρτα του. Το βαφτίσαμε «το μπαρ του Ντέιβιντ, του Ιρλανδού». Αυθαίρετα, διότι δεν θα μάθουμε ποτέ αν είναι όντως Ιρλανδός κι αν τον λένε Ντέιβιντ. Σου συνιστώ και την πιτσαρία του Κάρλο του Ιταλού, στην Κάλιε Σίνκο. Τέτοια καρμπονάρα είχα να φάω από τα χρόνια που σπούδαζα σκηνογραφία στη Ρώμη. Κι όχι μόνο αυτό αλλά ο Κάρλο με τάισε και μ’ έναν περίδρομο πολύτιμες πληροφορίες, χρήσιμες για την αποστολή που μού ‘χεις αναθέσει. Άλλά, εδώ να μου επιτρέψεις να τροχοπεδήσω την αντιδεοντολογική διολίσθησή μου στις αρμοδιότητες των τουριστικών οδηγών.

ΤΟ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

Άλλο η Κετζαλτενάνγκο κι άλλο η Τσιτσικαστενάνγκο. Κατ’ αρχάς, την Τσιτσικαστενάνγκο κατόρθωσα να την προφέρω με την πρώτη γλυτώνοντας τις συνήθεις αποδοκιμασίες των οικείων μου. Κατά δεύτερον... Αλλά καλύτερα να μην πηδάω τόσο βάναυσα τη φυσική ροή των γεγονότων.

Η Ισαβέλλα, ως ακραιφνής θιασώτρια της θεωρίας «να ενσωματωνόμαστε πλήρως με τα λαϊκά στρώματα των τριτοκοσμικών κοινωνιών, διότι μόνον έτσι θα μπορούμε να σχηματίσουμε έγκυρη γνώμη για...» και λοιπά, επέμεινε να ταξιδέψουμε με τα λεωφορεία «του λαού». Και για να μην θεωρηθώ πάλι ο καλοπερασάκιας της παρέας, αλλά και γιατί ο προϋπολογισμός μας προβλέπει, έτσι κι αλλιώς, αυστηρή αυτοσυγκράτηση, ενέδωσα. Ο Ορέστης, εν προκειμένω, συντάχτηκε με την άποψή της, τόσο που αυτή η κατάχρηση της παρεξηγημένης δημοκρατικής αρχής της πλειοψηφίας έχει αρχίσει να μου τη δίνει.

Μπήκαμε, λοιπόν, σ’ ένα τέτοιο όχημα για να βγω μερικές ώρες αργότερα στο Τσιτσικαστενάνγκο με τσιτσικα-λουμπάγκο. Το μέσο του λαού είχε από κατασκευής του καθίσματα για δύο ενήλικα άτομα. Κι επειδή φαίνεται πως στη Γουατεμάλα τα άτομα, σε πείσμα των περί του αντιθέτου απόψεων, τέμνονται κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση, στα καθίσματα αυτά στοιβάζονται τουλάχιστον τέσσερα. Αν συνυπολογίσω και κάτι περιπτώσεις σαν την αυτόχθονα διπλανή μου, η οποία είναι κατά το ήμισυ διπλανή και κατά το άλλο ήμισυ καθήμενη πάνω στο ταλαίπωρο γόνατό μου, κι έχει πετάξει το βυζί της έξω για να θρέψει το βρέφος της, το οποίο επιμένει να θέλει να μου τραβήξει τα γένια κι εγώ να πρέπει να του κάνω γούτου γούτου για να μην υπονομεύσω την καλή εικόνα που οφείλουμε να έχουμε ως Έλληνες στην αλλοδαπή... Μα τι έλεγα; παρασύρθηκα. Α, ναι, ήθελα να καταλήξω πως το δικό μου κάθισμα βασανιστηρίων έφτασε να φιλοξενεί πέντε άτομα. Το δε καταπληκτικότερο όλων είναι το ότι, ο διάδρομος του ετοιμόρροπου οχήματος που έπνεε τα λοίσθια κάτω από τις αμαρτίες που το υποχρεώνουν να διαπράττει εδώ και δεκαετίες, από ένα σημείο και πέρα έπαψε να είναι διάδρομος διότι στη θέση του αναπτύχθηκαν κάτι ύπουλα καθισματάκια προς όφελος, πάντα, του λαού. Τώρα, μη με ρωτήσεις το πού και το πώς ταξίδεψαν οι αποσκευές μας γιατί αυτό αποτελεί μιαν άλλη πονεμένη ιστορία.

ΜΑ ΤΙ ΛΕΤΕ, ΑΜΙΓΚΟΣ!

Με τον Εντουάρντο συνήψαμε τις σχέσεις μας στο «σαλούν» του πρακτορείου των «μέσων του λαού» της Τσιτσικαστενάνγκο. Θέλει να πιστεύουμε πως αυτή η γνωριμία μας ήταν εντελώς τυχαία, πως δεν ψαρεύει πελάτες στο σταθμό και πως μόνο επειδή μας συμπάθησε θα έχει τη χαρά και την τιμή να μας ξεναγήσει στη γενέτειρα πόλη του, και να μας προστατέψει ενδεχομένως από τους πιθανούς μακρυχέρηδες. Από αμοιβή, ούτε να το συζητάμε, μα τι λέτε αμίγκος, με προσβάλετε!

Είναι μεστίζο ο Εντουάρντο, που σημαίνει προϊόν γενετικής διασταύρωσης Μάγια και απόγονων των Ισπανών Κονκισταδόρες. Κι ανάλογα με το πώς θα ψυχοδιαγνώσει τον άτυπο πελάτη του κλίνει πότε προς τα ‘δω και πότε προς τα κει. Αν όμως ήταν καθαρόαιμος Μάγια, πρώτον δεν θα πούλαγε ξεναγιλίκι και, δεύτερον, δεν θα οππορτούνιζε. Ένας αντιπροσωπευτικός τύπος Μάγια είναι... πώς το λες εσύ καμιά φορά;... πολύ στρέιτ! Γι αυτό και αντέχουν. Αλλά και γι αυτό δεν έχουν στον ήλιο μοίρα.

Κάθε Πέμπτη και Κυριακή η Τσιτσικαστενάνγκο είναι ένα απέραντο υπαίθριο παζάρι. Το μεγαλύτερο, ίσως, παζάρι της Γουατεμάλας. Και για να σου πω την αλήθεια, δεν θυμάμαι αν σήμερα είναι Πέμπτη ή Κυριακή. Κι ούτε πρόκειται να ρωτήσω ευθέως την «πλειοψηφία» γιατί θα βρω τον διάολό μου. Δεν πειράζει, θα το μάθω τεχνηέντως και θα σου γράψω. Τέλος παρένθεσης.

Αυτή η πόλη των οκτώ χιλιάδων κατοίκων, όταν έχει παζάρι δεν φαίνεται καθόλου. Το παζάρι της είναι σαν ένα παρδαλό ρούχο που τη σκεπάζει ολόκληρη. Όλα είναι παζάρι. Οι δρόμοι, τα πεζοδρόμια, τα παράθυρα, οι τοίχοι, οι πάγκοι, οι τέντες, όλα. Είναι αδιανόητο το τι πουλιέται. Από προϊόντα της γης μέχρι υφαντά υφάσματα, πλουμιστά φορέματα, χειροτεχνήματα, αιώρες, ξυλόγλυπτα... Οι Μάγια -διότι οι κάτοικοι της Τσιτσικαστενάνγκο είναι κατά ενενηντατόσο τοις εκατό Μάγια- δεν είναι εξωστρεφείς και διαχυτικοί όπως σ’ άλλες χώρες που ‘χουμε κατά καιρούς περιφερθεί. Είναι επιφυλακτικοί, σχεδόν δύσπιστοι, σχεδόν σοβαροί κι αναμφιβόλως υπερήφανοι. Αν θες να ψωνίσεις ψώνισε, αν δεν θες... Είναι, πάντως, μια καλή ευκαιρία να εμπλουτίσω την γκάμα των διαπραγματευτικών μου ικανοτήτων.

Μόνο αν δεθούμε μεταξύ μας δεν θα χαθούμε σ’ αυτή την πολύχρωμη κοσμοπλημμύρα. Γι αυτό και κάθε τόσο λέμε, στην περίπτωση που...

ΣΤΟΥ ΣΑΝΤΟ ΤΟΜΑΣ ΤΑ ΣΚΑΛΙΑ

Κι ορίστε που... κάθομαι στα σκαλιά του Σάντο Τομάς μαζί με τον Εντουάρντο ελπίζοντας πως αργά ή γρήγορα η χαμένη οικογένειά μου θα περάσει κι από δω.

Παρά τις γενοκτόνες σφαγές και τις θανατηφόρες ευρωπαϊκές επιδημίες με τις οποίες η Ισπανική Κατάκτηση φιλοδώρησε τους γηγενείς πληθυσμούς της Μέσης Αμερικής από τον Δέκατο Έκτο αιώνα και δώθε, ο πληθυσμός των Μάγια εξακολουθεί, έως και σήμερα, να υπερβαίνει το πενήντα τοις εκατό του συνολικού της Γουατεμάλας. Που είναι κοντά στα δεκατρία εκατομμύρια. Αυτό οφείλεται στο ότι οι Μάγια διατηρούν μια απίστευτα ισχυρή πολιτισμική και φυλετική συνοχή. Όλες σχεδόν οι φυλετικές ομάδες, όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί της προκολομβιανής Αμερικής ή εξοντώθηκαν ή αφομοιώθηκαν από τους κατακτητικούς πολιτισμούς των Ευρωπαίων. Οι Μάγια όμως το βιολί τους. Σου λέει, αυτή η γη είναι δική μας, κύριε! Είμαστε ζυμωμένοι μαζί της. Τη σκάβουμε, την ποτίζουμε και την καρπίζουμε πάνω από σαράντα αιώνες. Που αν τους υπολογίσετε με το δικό μας, το αρχαίο ημερολόγιο, τα φορητά κομπιουτεράκια σας θα πάθουν παράκρουση. Δεν θα μας αλλάξετε τρόπο ζωής, δεν θα μας κάνετε υποζύγιά σας, δεν θα μας αλλάξετε τον αδόξαστο, δεν... Ήρθαμε ‘μεις ποτέ στην Ευρώπη ή στις Ήπα να σας μετατρέψουμε σε υποζύγια; δεν ήρθαμε!

Ο Σάντο Τομάς είναι μια τυπική ισπανότροπη επαρχιακή εκκλησία που νομίζεις ότι βγήκε από την Τσινετσιτά για τις ανάγκες κάποιου γουέστερν. Και σε βεβαιώνω πως δεν το λέω καθόλου περιφρονητικά. Ξέρεις πόση εκτίμηση τρέφω για το καλό γουέστερν. Ποτέ όμως δεν είδα στη μεγάλη οθόνη μια τόσο υπέροχη ημικυκλική κλίμακα, σαν κι αυτή που καθόμαστε με τον Εντουάρντο, να χύνεται μπροστά στην εκκλησία μέχρι το επίπεδο της πλατείας. Μαζί μας, στις βαθμίδες της, ξαποσταίνουν κι ένα σωρό άλλοι, ντόπιοι κατά το πλείστον, ενώ μπροστά μας απλώνεται το πολύβουο παζάρι. Κι όσο εκείνος μου μιλά εγώ ψάχνω με το μάτι μήπως και διακρίνω τους δικούς μου. Τι ειν’ αυτό που μυρίζει τόσο ωραία, τον ρωτώ. Λιβάνι και κοπάλιο, αμίγκο, μου απαντά. Είναι μια αρχαία λατρευτική εκδήλωση που επιβιώνει μέχρι και σήμερα. Δηλαδή;

Δηλαδή, οι Μάγια δεν αποδέχτηκαν ποτέ ολοκληρωτικά την πίστη που τους επέβαλαν οι Ιησουίτες. Μάλλον την ενσωμάτωσαν στα δικά τους λατρευτικά. Πολλοί Μάγια χρησιμοποιούν τα σκαλοπάτια των εκκλησιών, όπως του Σάντο Τομάς επί παραδείγματι, σαν υποκατάστατο των κλιμακωτών πυραμίδων των προγόνων τους. Τώρα με κούφανες! Και που ‘σαι ακόμα! Πρέπει να δεις τους ιερείς σουσκαχάουες όταν έρχονται ‘δω για να ψάλλουν τις τυποποιημένες ιερές τους φράσεις προς τιμή του παλιού ημερολογίου. Κι αν σ’ ενδιαφέρει, αμίγκο, μπορώ να σε πάω και στα πέτρινα ειδώλια, δεν είναι μακριά από δω. Και τι ειν’ αυτά τα πέτρινα ειδώλια, ρε μεγάλε; Είναι διάφοροι αρχαίοι θεοί των Μάγια με πρώτο και καλύτερο το Θεό της Γης. Εκεί πάνε οι σουσκαχάουες για να λειτουργήσουν και να θυμιατίσουν. Πάνε και οι πιστοί με τις προσφορές τους στους θεούς, λουλούδια, λικέρ, τσιγάρα, κόκα κόλα αλλά και κάνα κοτόπουλο πότε πότε, όπως κάνετε σεις με την Παναγία της Τήνου. Άστ’ αυτά Εντουάρντο, εμείς δεν πάμε κοτόπουλα και κόκα κόλα, τάματα πάμε και ζεστό χρήμα κι έπειτα, εσύ πού το ξέρεις; Λογικά δεν θα ‘πρεπε να το ξέρω αλλά έτσι το ‘πα για να δροσίσω λίγο το άρθρο σου. Να κοιτάς τη δουλειά σου Εντουάρντο! Ότι πεις, αμίγκο!