ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 7 - ΝΟΣΥ ΜΠΕ, ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΚΤΙΝΑ

Submitted by Isabelle on Τετ, 06/15/2016 - 22:44

Front Picture:

Όχι, δεν πρόκειται για ιλουστρασιόν φωτογραφία σε τουριστικό φυλλάδιο. Η αρμονία και η ομορφιά είναι μια τρισδιάστατη πραγματικότητα που σε περιβάλει, απτή από παντού. Αν αυτό δεν αρκεί για να προκαλέσει ανάταση ψυχής, τότε τι; Μα το ’χουμε ξαναπεί, μην το ξεχνάς: Η ομορφιά είναι φευγαλέα. Γι αυτό όμως είναι κι ομορφιά.

Κείμενο: Ισαβέλλα Μπερτράν

Φωτό: Κώστας Ζυρίνης

Δημοσιεύτηκε στο ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, τεύχος αρ. 123 / 17.08.2002

Προηγούνται:

ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 1, ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥ MOORA MOORA. | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 2 - ΤΣΙΝΓΚΥ, ΠΕΤΡΙΝΟΙ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΕΣ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 3, ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΙΚΟ ΤΟΥ ΑΙΓΟΚΕΡΩ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 4 - ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΥΨΙΠΕΔΑ, ΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 5 - ΑΝΤΑΝΑΝΑΡΙΒΟ, "Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΧΙΛΙΩΝ" | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ 6 - ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΙΣΑΛΟ, ΑΦΡΙΚΑΝ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

Ο ήλιος βαδίζει προς τη δύση του κι εμείς βρισκόμαστε για πολλοστή φορά συγκεντρωμένοι στη βεράντα της πανσιόν, όπως κάθε μέρα τέτοια ώρα, έτοιμοι ν’ απολαύσουμε την πύρινη βουτιά στη θάλασσα του Νόσυ Μπε.

Είναι κάτι σαν μυστική συμφωνία μεταξύ μας αυτό το απογευματινό τελετουργικό, μια σιωπηρή σύναξη της παρέας κατά μήκος της ξύλινης κουπαστής, μ’ ένα ποτήρι ρούμι με λεμόνι στο χέρι, που ετοίμασε ευλαβικά ο Μαρκ για την περίσταση, αναπαυτικά καθισμένοι και οι οκτώ στις μεγάλες μπαμπουδένιες πολυθρόνες και με το βλέμμα στραμμένο πέρα στον ορίζοντα.

Μοναδική ηχητική επένδυση της σκηνής, το θρόισμα των φοινικόδεντρων της παραλίας του Αμπατουλάκ και το σποραδικό κλικ των φωτογραφικών που δεν μπορούν ν’ αντισταθούν στο θέαμα έστω κι αν το έχουν ήδη απαθανατίσει δεκάδες φορές τις προηγούμενες μέρες. Μα πώς να μην υποκύψεις; Η αληθινή ομορφιά σ’ αυτό ακριβώς ξεχωρίζει από το επίπλαστο και το δήθεν: ποτέ δεν χορταίνεται όσο κι αν επαναλαμβάνεται.

Ο ήλιος τώρα φιλάει απαλά την επιφάνεια του Ινδικού κι αρχίζει αργά την καταβύθισή του.

Όταν τα τρία τέταρτα του χρυσού δίσκου έχουν πλέον χαθεί μέσα στα κύματα, ακόμα και οι ανάσες μας τελούν υπό αναστολή, ενώ τα μάτια στυλώνονται αδιασάλευτα πασχίζοντας να συγκρατήσουν και το παραμικρό βλεφαρισμό. Όλα θα παιχτούν σε κλάσματα δευτερολέπτου και το ξέρουμε.

Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΚΤΙΝΑ

Νάτη! Όχι δεν ήταν ιδέα μου, αυτή τη φορά την είδα, είμαι βέβαιη. Ο χρόνος της τελικής έκλαμψης απειροστός, αλλά την είδα, την είδα με τα μάτια μου σου λέω, η πράσινη ακτίνα του Ιουλίου Βερν δεν είναι παραμύθι, υπάρχει, το ύστατο φως που στέλνει ο ήλιος πριν καταδυθεί ολοκληρωτικά στη θάλασσα σ’ έναν απολύτως διαυγή ορίζοντα είναι σμαραγδί, αλήθεια είναι.

Ο Κώστας επικυρώνει κι επαυξάνει, κι αυτός διέκρινε την πράσινη ακτίνα, είναι σίγουρος, μόνο που δεν πρόλαβε λέει να πατήσει έγκαιρα το κουμπί της μηχανής. Δεν πειράζει καλέ μου, η ομορφιά έτσι κι αλλιώς δεν φυλακίζεται, η συγκίνηση της στιγμής πάντα απ’ έξω θα μένει κι από την καλύτερη φωτογραφία.

Οι τρεις εικοσάρηδες της παρέας, ο Αλέξης, ο Νικόλας κι ο δικός μας ο Ορέστης, μας κοιτάνε με βλέμμα δύσπιστο, ίσως και κάπως απογοητευμένο. Εκείνοι δεν αντιλήφτηκαν τίποτε κι ας καθόμαστε όλοι μαζί, καρφώνοντας τον ορίζοντα με την ίδια προσήλωση. Ίσως όμως να μην αρκεί τελικά να κοιτάς με τα μάτια. Ίσως να πρέπει και να πιστεύεις κιόλας σ’ αυτό που θα δεις.

Μνήμες από εφηβικά αναγνώσματα αναδύονται τώρα, με φόντο το λυκόφως που χάνεται αλλάζοντας χρώματα στον ορίζοντα, και περνώντας από το πορφυρό στο βιολετί με την χαρακτηριστική ταχύτητα που σβήνουν τα ηλιοβασιλέματα στους τροπικούς. Νοερά παρούσα δίπλα μου στη βεράντα, η αθεράπευτα ρομαντική Μις Κάμπελ του ιουλιοβερνικού μυθιστορήματος, ακούραστη ταξιδιώτισσα σε θάλασσες και σε στεριές, φανατικά αφιερωμένη στο κυνήγι της τέλειας δύσης, ίσα για τη φευγαλέα μαγεία της πράσινης ακτίνας. Που, σύμφωνα με το βιβλίο, ο μύθος θέλει όσους σπάνιους τυχερούς την έχουν αντικρίσει να διαβάζουν από κει και πέρα για πάντα καθαρά στις καρδιές των ανθρώπων.

Μα στο πλευρό μου επίσης, από την άλλη μεριά, στέκεται το φάντασμα του άλλου κεντρικού προσώπου του μυθιστορήματος, του μάλλον φαιδρού πλην πραγματιστή κύριου Αριστόβουλου Ουρσικλός που επιμένει γι άλλη μια φορά να χαλάει το παραμύθι, πασχίζοντας να ερμηνεύσει το φαινόμενο με τους νόμους της φυσικής.

Σύμφωνα λοιπόν με τη δική του εκδοχή, αν το μάτι συλλαμβάνει ορισμένες σπάνιες φορές μια πράσινη λάμψη να εκπέμπεται από τον κόκκινο δίσκο ακριβώς τη στιγμή που εκείνος χάνεται οριστικά από το βλέμμα, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αμφιβληστροειδής συγκρατεί για λίγο την εικόνα της τελευταίας ακτίνας και την προβάλει ως το αρνητικό της, δηλαδή πράσινη, χρώμα που με όρους οπτικής αποτελεί το συμπληρωματικό του κόκκινου.

Ποιος όμως μπροστά σ’ ένα τέτοιο ηλιοβασίλεμα νοιάζεται πραγματικά για τόσο πεζές εξηγήσεις; Πάντως όχι εγώ. Γι αυτό και προτιμώ να κλείσω νοερά το μάτι στη Μις Κάμπελ που με προτρέπει πεισματικά να τις αγνοήσω. Αυτή λέει ξέρει καλύτερα.

ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΙ

Ο δέκατος πέμπτος αιώνας είχε ήδη μπει για τα καλά όταν χνάρια ανθρώπινων πελμάτων αποτυπώθηκαν για πρώτη φορά στη λευκή άμμο του Νόσυ Μπε. Σουαχίλι και Ινδοί έμποροι υπήρξαν κατά πάσα πιθανότητα οι εκπρόσωποι του είδους μας που αποβιβάστηκαν στις παρθένες ακτές, διαταράσσοντας εκείνη την ημέρα την ησυχία των λεμούριων και των χαμαιλεόντων οι οποίοι μέχρι τότε απολάμβαναν κατ’ αποκλειστικότητα την οργιώδη βλάστηση και τις άσπιλες παραλίες.

Η πρώτη αυτή επίσκεψη ωστόσο δεν πρέπει κατά πως φαίνεται να κράτησε για πολύ. Γιατί ναι μεν το νησί αποδείχτηκε απείρου κάλλους, πλην όμως ακατοίκητο. Κι επειδή επικερδείς συναλλαγές με λεμούριους δεν γίνονται, μετά από μια σύντομη κατόπτευση του χώρου και ανεφοδιασμό σε νερό, ξύλα και καρπούς οι έμποροι αποχαιρέτησαν το Νόσυ Μπε χωρίς δάκρυα και σπαραγμούς.

Ήταν η χρυσή εποχή όπου οι άγνωστοι ακατοίκητοι τόποι περίσσευαν ακόμα πάνω στον πλανήτη και κανείς δεν αξιολογούσε τότε την ανεκτίμητη αξία απόμερων παραλιών, σαν κι αυτές που αφθονούσαν άλλοτε και στο δικό μας Αιγαίο και χάνονται ανεπιστρεπτί χρόνο με το χρόνο, μαζί με τη δυνατότητα να στήνεις το ταπεινό αντισκηνάκι σου και ν’ απολαμβάνεις γυμνός ένα μυστικό διάλογο με τη φύση χωρίς να υποστείς μέσα σε μισή ώρα την εισβολή από τρία τσερόκι, τέσσερα τζετ-σκι και πέντε φουσκωτά, ξέχειλα από φωνακλάδες νεόπλουτους.

ΚΟΠΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΚΟΜΠΕ

Για την ώρα πάντως ο τρόπος μετάβασης στην προστατευόμενη περιοχή του Λοκόμπε, στη νότια ακτή του νησιού αρκεί ευτυχώς για ν’ αποθαρρύνει κάθε εθισμένο στη φιλοσοφία της μείζωνος προσπαθείας επισκέπτη. Μαζί με όλους εκείνους που δεν θα μάθουν ποτέ ότι ο ψυχικός ευδιαμονισμός δεν συμβαδίζει υποχρεωτικά με την υλική άνεση – το αντίθετο μάλλον - και πως η αισθητική συγκίνηση σίγουρα δεν απορρέει από την ευκολία πρόσβασης σ’ αυτήν.

Για τις ανάγκες της εξόρμησης για το Λοκόμπε, η παρέα έχει χωριστεί στα δύο σε ισάριθμες πιρόγες και ιδροκοπάμε όλοι κωπηλατώντας εδώ και τρία τέταρτα περίπου κατά μήκος της ακτής. Μια υπόθεση καθόλου απλή όσο ακούγεται καθώς έχει ξεκινήσει η πλημμυρίδα και πασχίζουμε να πορευτούμε μ’ ένα πανίσχυρο πλάγιο ρεύμα που μας σπρώχνει συνέχεια προς τα βράχια.

Μας αποζημιώνει ωστόσο η παράδοξη εικόνα των μαγκρόβιων δέντρων που εξέχουν εδώ κι εκεί μέσα από το κύμα σαν υπερφυσικά φουντωτά κεφάλια, και η μαγική σιωπή που μας περιβάλει και διακόπτεται μονάχα από το ρυθμικό παφλασμό του νερού καθώς πέφτουν τα κουπιά. Ώσπου στο βάθος προβάλει επιτέλους ο κόλπος του Λοκόμπε, με τα λιγοστά σπίτια του οικισμού μόλις να διακρίνονται χωμένα μέσα στην πυκνή βλάστηση.

ΒΟΑΣ Ο ΑΚΑΚΟΣ

Ο Ντανιέλ που μας συνοδεύει στα ενδότερα του εθνικού πάρκου, και που παρά το γαλλικό του όνομα είναι γέννημα θρέμμα του Νόσυ Μπε και μαύρος σαν αφέγγαρη νύχτα. αποδεικνύεται πρωταθλητής στο ξετρύπωμα και του παραμικρού έμβιου όντος. Να το πράσινο gecko, το βλέπετε; εκεί, κρυμμένο κάτω από το φύλλο του φοίνικα Pandanus. Και πάρα δίπλα, πάνω στον κορμό του μπαμπού Cephalostachium Vigueri, αυτό το τερατάκι με τα κωνικά μάτια είναι ένας χαμαιλέοντας Brookesia, ενδημικός της Μαδαγασκάρης.

Ψηλά στην οροφή των δέντρων οι λεμούριοι χαλάνε τον κόσμο ανταλλάσσοντας συνθηματικές κραυγές μεταξύ τους και πηδώντας από κλαρί σε κλαρί.

Εδώ κυριαρχεί το είδος maki macaco, με τους αρσενικούς να ξεχωρίζουν από το ενιαίο μαύρο τους χρώμα σε αντίθεση με τις πιο ανοιχτόχρωμες καφέ θηλυκές που διαθέτουν εκτός των άλλων και λευκές τούφες στ’ αυτιά και το πηγούνι.

Απασχολημένοι καθώς είμαστε να παρακολουθούμε τα κυνηγητά τους, δεν αντιληφθήκαμε την απουσία του Ντανιέλ που στο μεταξύ προχώρησε καμιά εικοσαριά βήματα και κοντοστάθηκε αρχίζοντας να γνέφει επίμονα προς το μέρος μας με βουβά νοήματα.

Τον έχουμε πλησιάσει στα δυο μέτρα όταν το αίμα μας παγώνει μπροστά στο νέο επιδεικνυόμενο αξιοθέατο: ένας τεράστιος βόας σε χρώματα παραλλαγής μας αγναντεύει τυλιγμένο στα κλαριά κάποιου περίεργου δέντρου το λατινικό όνομα του οποίου οφείλω να πω ότι δεν συγκράτησα.

Μα τι κάνει το άτομο, τρελάθηκε εντελώς; Ο Ντανιέλ έχει πιάσει το ερπετό από το κεφάλι και ζητάει βοήθεια από τον Ορέστη για να το κρατήσει από την ουρά. Και το χαϊβάνι ο γιος μου προθυμοποιείται ν’ ανταποκριθεί. Δεν τρέχει τίποτε ρε μάνα, είναι άκακο σου λέω, αφού το διάβασα, δεν υπάρχουν επικίνδυνα φίδια στη Μαδαγασκάρη.

Αυτό το τελευταίο λες και ήταν το σύνθημα για να φορέσουν το τέρας κολιέ εκ περιτροπής όλοι οι εκπρόσωποι της νέας γενιάς με πρώτη και καλύτερη τη μικρή Μαρία. Η οποία σημειωτέον βλέπει συνήθως σκύλο, ακόμα και κουνούπι, και το βάζει στα πόδια. Τι να πεις, άβυσσος τελικά η ψυχή των παιδιών!…

Όταν επιστρέφουμε από το δάσος στην ακτή, η παλίρροια είναι πλέον στην άμπωτή της και η φύση αυτοσχεδιάζει δημιουργώντας τις δικές της συνθέσεις, με καμβά την παραλία και ζωγράφο τη θάλασσα καθώς αποσύρεται αφήνοντας πάνω στην άμμο ένα απέραντο πεδίο κυματιστών σχημάτων, σπαρμένων με όστρακα και ξασπρισμένους κορμούς δέντρων.

Κάπου εδώ κοντά στήθηκε ο πρώτος οικισμός του νησιού τον δέκατο όγδοο αιώνα μας πληροφορεί ο Ντανιέλ. Ναι, αλλά πώς και από ποιους; Αυτό είναι που έχει ενδιαφέρον.

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΝΑΥΑΓΩΝ

Οι πρώτοι έμποροι που λέγαμε στην αρχή της ιστορίας μας απλά ήλθαν, είδαν κι απείλθαν από το Νόσυ Μπε. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως το νησί ξεχάστηκε τελείως. Λίγο κάτι εκμυστηριεύσεις σε κολλητούς, λίγο κάποιοι άλλοι περίεργοι που σε αναζήτηση νέων θαλάσσιων δρόμων ξανανακάλυπταν κάθε τόσο το νησί τυχαία στο πέρασμά τους, όλο και κάποιο καράβι έριχνε άγκυρα από καιρό εις καιρόν στα πρασινογάλανα νερά. Εμπορικό ή και πειρατικό εννοείται, αφού οι κουρσάροι κάθε χρώματος και εθνικότητας αλώνιζαν τότε θάλασσες κι ωκεανούς και τα ρεσάλτα ήταν στην ημερήσια διάταξη.

Κάπως έτσι κύλησαν τρεις περίπου αιώνες, μέχρι που κάποιο πλοίο προσάραξε στους πέριξ ύπουλους κοραλλιογενείς υφάλους, οπότε, θέλοντας και μη, στο νησί εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά σε μόνιμη βάση όσοι ναυαγοί γνώριζαν κολύμπι και κατάφεραν με τη ψυχή στο στόμα να βγουν ζωντανοί στη στεριά.

Όπως ο καθείς αντιλαμβάνεται άλλη επιλογή δεν υπήρχε, πέρα απ’ αυτή της προσαρμογής των διασωθέντων στις νέες συνθήκες.

Κι αυτό ακριβώς έπραξαν και κείνοι, αποδεχόμενοι είναι αλήθεια απολύτως φιλοσοφημένα και δημιουργικά τη μετάλλαξή τους από πρώην θαλασσοδαρμένους ναυτικούς σε νεοροβινσόνες έποικους.

Σε τέτοιο μάλιστα σημείο που όταν κάνα δυο δεκαετίες αργότερα φάνηκε στον ορίζοντα το πρώτο σωστικό συνεργείο με τη μορφή κάποιου περαστικού εμπορικού και το πλήρωμα προσφέρθηκε να τους περιμαζέψει, εκείνοι απάντησαν απερίφραστα όχι, ευχαριστούμε, μια χαρά είμαστε εδώ. Ορίστε δείτε και μόνοι σας, να το χωριό μας το Μαροντόκ, να και η παραγωγή μας, καρύδες, ανανάδες και μπανάνες με το τσουβάλι, άσε τα ψάρια και οι αστακοί, χώρια οι αιώρες, τα καλάθια και άλλα συναφή που πλέκουμε με τα χεράκια μας. Αν όμως θέλετε μπορούμε ν’ αρχίσουμε τις εμπορικές ανταλλαγές!

Έτσι λοιπόν άρχισε το νταραβέρι του Νόσυ Μπε με τον έξω κόσμο και ήταν που λέμε να μη γίνει η αρχή. Γιατί όπως συμβαίνει συνήθως σ’ αυτές τις περιπτώσεις άλλοι κοπιάζουν να στηθεί η δουλειά και άλλοι τελικά επωφελούνται. Και οι ωφελημένοι στην προκειμένη περίπτωση αποδείχτηκαν οι Γάλλοι που πλακώσανε εδώ το 1839 και δεν το ξανακούνησαν από το νησί, όπως εξάλλου κι από την υπόλοιπη Μαδαγασκάρη, για τα επόμενα 121 χρόνια. Δώσε θάρρος στον αποικιοκράτη …!

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΓΗΣ

Τελευταία μέρα σήμερα, κι είπαμε να το ρίξουμε έξω.

Έτσι ναυλώσαμε την βάρκα του ιδιοκτήτη της πανσιόν μας και τώρα τραβάμε προς ένα ακατοίκητο νησάκι από τα πολλά που περιβάλουν το Νόσυ Μπε, ίσα για τη χαρά μιας ημερήσιας ροβινσονάδας.

Και τ’ όνομα αυτού Νόσυ Τανικέλ ή αλλιώς «νησί της μικρής γης».

Πρόκειται για ένα απ’ αυτά τα μικροσκοπικά αριστουργήματα που μόνο η Φύση του Ινδικού και του Νότιου Ειρηνικού ξέρει να γεννάει. Με μια περίμετρο που την διατρέχεις με τα πόδια σε τρία τέταρτα της ώρας, αν φυσικά καταφέρεις – πράγμα αδύνατο - ν’ αντισταθείς στον πειρασμό να κοντοστέκεται κάθε στιγμή εκστασιασμένος. Πότε από το απερίγραπτο χρώμα της θάλασσας που απλώνεται μπροστά σου, και πότε από τη ζωή που σφύζει στα πόδια σου με τη μορφή εκατοντάδων καβουριών, οστράκων, μικροοργανισμών και ψαριών παγιδευμένων στις λακκούβες νερού που άφησε πίσω της η παλίρροια. Με μια μεγάλη τούφα από αναμαλλιάρηδες φοίνικες στο κέντρο σαν φουντωτή κορυφή από κεφάλι αγουροξυπνημένου πανκ. Με μια άφοβη αποικία από μικρούς λεμούριους για ένοικους, να κρέμονται από πάνω σου περιμένοντας να τους φιλέψεις κάποιο κομμάτι από τον ανανά ή την παπάγια που μόλις ξεφλούδισες. Και με μια αρωματισμένη αύρα να σε τυλίγει σαν δροσερό σεντόνι καθώς ψήνονται οι γαρίδες και τα μπαρακούντα που το μεσημέρι θ’ απολαύσεις απλωμένα πάνω σε φύλλα μπανανιάς. Αφού πρώτα βαφτιστείς αμέτρητες φορές στο γαλάζιο, στο σμαραγδί και στο τιρκουάζ. M’ ένα περιδέραιο από ψάρια να χορεύουν γύρω σου κι ανάμεσα στα κοράλλια, θαμπώνοντας τα μάτια σου με χρώματα που δεν υποψιαζόσουν ποτέ πως μπορούσαν να υπάρξουν.

Όπου κι αν στρέψω το βλέμμα, ακουμπάει πάνω στο απόλυτο κλισέ του επίγειου παραδείσου.

Μόνο που εδώ δεν πρόκειται για καρτ ποστάλ ούτε για ιλουστρασιόν φωτογραφία σε τουριστικό φυλλάδιο.

Η αρμονία και η ομορφιά είναι μια τρισδιάστατη πραγματικότητα που με περιβάλει, απτή από παντού, μαζί με τις μουσικές, τις γεύσεις και τις μυρουδιές της.

Αν αυτά δεν αρκούν για να προκαλέσουν ψυχική ανάταση, τότε τι;