ΜΠΟΥΡΚΙΝΑ ΦΑΣΟ 1 - ΤΟΜΑ ΣΑΝΚΑΡΑ, Η ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

Front Picture: 

Έμεινε στα ιστορικά χρονικά ως «ο Μαύρος Τσε», τελευταίος μεγάλος παναφρικανιστής, στον απόηχο του Λουμούμπα και του Νκρούμα,  με την οραματική φλόγα ενός Γκεβάρα και δολοφονημένος όπως εκείνος στην ίδια περίπου ηλικία. Πάνω από τρεις δεκαετίες μετά τον βίαιο θάνατό του, ο Τομά Σανκαρά, πάλαι ποτέ Πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο, εξακολουθεί και σήμερα να συγκινεί και να εμπνέει με το έργο του την Αφρική της αντίστασης, της αξιοπρέπειας και της αυτογνωσίας.

 

Της Ισαβέλλας Μπερτράν

Φωτό: Κώστα Ζυρίνη - Ισαβέλλα Μπερτραν

 

Σημείωση: εξαιρείται η φωτογραφία του «ανοίγματος» που προέρχεται από το διαδίκτυο, και έχει τραβηχτεί από άγνωστο σε μας φωτογράφο.

 


Το ταξίδι στην Μπουρκίνα Φάσο πραγματοποιήθηκε τον Γενάρη του 2013

 


 

«Το λεγόμενο χρέος δεν είναι παρά μια καλά οργανωμένη επιχείρηση επανακατά-κτησης της Αφρικής. (…).

 

Το χρέος αυτό δεν μπορεί να εξοφληθεί. Αν ωστόσο σταματήσουμε να το αποπλη-ρώνουμε, είναι απολύτως βέβαιο ότι οι πιστωτές μας δεν πρόκειται να πεθάνουν εξ αυτού.  Αν αντίθετα συνεχίσουμε τις καταβολές, είναι άλλο τόσο βέβαιο πως εμείς θα λιμοκτονήσουμε (…).

 

Μα αν η Μπουρκίνα Φάσο μόνη της αρνηθεί την πληρωμή, τότε εγώ δεν θα βρίσκομαι ανάμεσά σας στην επόμενη διάσκεψη! Μόνο με την υποστήριξη όλων μπορούμε να σταματήσουμε να πληρώνουμε. Και μόνο άμα πάψουμε να πληρώνουμε, θα έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε τα πενιχρά μας μέσα για την ανάπτυξή μας».

 

 

Ήταν 29 Ιούλη του 1987 όταν ο λοχαγός Τομά Σανκαρά, πρόεδρος του Εθνικού Επαναστατικού Συμβουλίου της Μπουρκίνα Φάσο πρόφερε αυτά τα λόγια στη διάσκεψη κορυφής των χωρών μελών του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας στην Αντίς Αμπέμπα.

 

Δεν θα μπορούσε να είναι πιο προφητικά. Δυόμισι μήνες μετά, στις 15 Οκτώβρη του ίδιου έτους, θα πέσει νεκρός από ριπή οπλοπολυβόλου στη διάρκεια στρατιωτικού πραξικοπήματος υπό την ηγεσία του μέχρι πρότινος συντρόφου του εν όπλοις Μπλαιζ Καμπαορέ. Με τις πλάτες της μητέρας Γαλλίας, εκείνος θ’ αναλάβει, με το αζημείωτο φυσικά, να επαναφέρει επειγόντως τη χώρα στο δρόμο της σύνεσης, δηλαδή της υποταγής στα κελεύσματα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

 

Η Γη των Ακέραιων

 

Δεν γίνεται να μιλήσεις για την Μπουρκίνα Φάσο, αν δεν μιλήσεις πρώτα για τον Τομά Σανκαρά.  Στο κάτω κάτω, ακόμα και τ’ όνομά της, η χώρα σ’ αυτόν το χρωστάει. Δικής του έμπνευσης ήταν η μετονομασία της από Άνω Βόλτα - ονομασία κληροδοτημένη από τα χρόνια της γαλλικής αποικιοκρατίας - σε Μπουρκίνα Φάσο ή αλλιώς «η Γη των Ακέραιων», περιγράφοντας συνάμα με δυο λέξεις το ιδανικό που ονειρεύτηκε γι αυτήν.

 

Αλλά ας μην βιαστούμε. Είναι πολύ μεγάλο και βαρύ το κεφάλαιο «Τομά Σανκάρα» για να χωρέσει μία κι έξω σε μια ανάρτηση, και μάλιστα ενός κατά βάση ταξιδιωτικού σάιτ. Γιαυτό και θα το ξετυλίξουμε σιγά σιγά, στον ρυθμό της περιπλάνησής μας ανάμεσα στη Φύση και τους ανθρώπους της «Γης των Ακέραιων». Μιας γης περίπου άγνωστης στους πολλούς και ίσως γι αυτό από τις αυθεντικότερες που έχουμε επισκεφτεί.

 

Όσο για σήμερα, επέτειος της δολοφονίας του «Τσε της Αφρικής», θα ξεκινήσουμε να τον γνωρίζουμε  μέσα από ένα μεταφρασμένο απόσπασμα από την ιστορική ομιλία του στον ΟΗΕ την 4/10/1984.   Κάτι σαν εισαγωγή, ας πούμε. Και σαν ελάχιστο φόρο τιμής σ’ εκείνον που με τον θάνατό του επιβεβαίωσε με τον πλέον εμφατικό τρόπο αυτό που ο ίδιος  διακήρυττε σε κάθε ευκαιρία: «Μπορείς να σκοτώσεις έναν επαναστάτη, μα τις ιδέες του ποτέ».  

 

Απόσπασμα από την ομιλία του Σανκαρά στον ΟΗΕ στις 4/10/1984

 

«Έρχομαι εδώ φέρνοντας μαζί μου τον αδελφικό χαιρετισμό μιας χώρας όπου εφτά εκατομμύρια παιδιά, γυναίκες και άντρες αρνούνται πλέον να πεθαίνουν από αμορφωσιά, πείνα και δίψα.

 

Έρχομαι να σας μιλήσω στο όνομα ενός λαού που επέλεξε να διεκδικήσει και να αναλάβει πάνω στη γη των προγόνων του την ευθύνη της Ιστορίας του, με  όλες τις θετικές και τις αρνητικές της όψεις, χωρίς κανένα σύμπλεγμα κατωτερότητας.

 

… Δεν έχω πρόθεση να διατυπώσω κανένα δόγμα Δεν είμαι ούτε μεσσίας ούτε προφήτης. Δεν κατέχω καμιάν αλήθεια. Μια φιλοδοξία έχω μονάχα, κι έναν διπλό στόχο:

 

Πρώτον, να μπορέσω σε απλή γλώσσα, αυτήν της σαφήνειας και της καθαρότητας, να μιλήσω στο όνομα του λαού μου, του λαού της Μπουρκίνα Φάσο.

 

Δεύτερον, να κατορθώσω να εκφράσω με το δικό μου τρόπο το παγκόσμιο πλήθος των απόκληρων, δηλαδή όλους εκείνους που ανήκουν στον εκ του πονηρού αποκαλούμενο Τρίτο Κόσμο, και να διατυπώσω, έστω κι αν δεν γίνουν αντιληπτοί, τους λόγους που έχουμε να εξεγειρόμαστε. 

 

Κανείς δεν θ’ απορήσει που η Μπουρκίνα Φάσο κατατάσσεται στην αποθήκη των περιφρονημένων, δηλαδή στον Τρίτο Κόσμο, που οι άλλοι κόσμοι επινόησαν την εποχή των τύποις ανεξαρτητοποιήσεων για να διασφαλίσουν καλύτερα την πολιτισμική, οικονομική και πολιτική μας αλλοτρίωση.

 

Θέλουμε ωστόσο να συμπεριληφθούμε σ’ αυτόν, χωρίς να σημαίνει πως υιοθετούμε αυτόματα και την τεράστια φαλκίδευση της Ιστορίας. Κι ακόμα λιγότερο πως συναινούμε στο να παίξουμε το ρόλο της πίσω αυλής μιας χορτάτης Δύσης. Το κάνουμε όμως για να ενισχύσουμε στη ίδια μας τη συνείδηση το γεγονός ότι ανήκουμε σ’ ένα ευρύτερο τρι-ηπειρωτικό σύνολο, και πως ως αδέσμευτοι, μια πολύ ιδιαίτερη αλληλεγγύη συνδέει τις τρεις ηπείρους της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής σε μια κοινή μάχη ενάντια στους ίδιους πολιτικούς λαθρέμπορους και τους ίδιους οικονομικούς εκμεταλλευτές.

 

… Ενδυναμωμένοι απ’ αυτήν μας την πεποίθηση, θέλουμε ο λόγος μας ν’ αγκαλιάσει όλους όσοι υποφέρουν στο πετσί τους, όλους όσοι η ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους χλευάζεται από μια μειοψηφία ανθρώπων ή από ένα σύστημα που τους συντρίβει.

 

Μιλάω στο όνομα των εκατομμυρίων που ζούνε στα γκέτο γιατί έχουν μαύρο δέρμα ή γιατί είναι φορείς μιας διαφορετικής κουλτούρας και απολαμβάνουν μεταχείρισης μόλις καλύτερης εκείνης που επιφυλάσσεται στα ζώα.

 

Υποφέρω στο όνομα των Ινδιάνων που σφαγιάστηκαν, ποδοπατήθηκαν, ταπεινώθηκαν και ζούνε εδώ κι αιώνες περιορισμένοι στις "ρεζέρβες" ώστε να μην χαίρουν κανενός δικαιώματος και ο πολιτισμός τους να μην μπορεί να εμπλουτιστεί ερχόμενος σ’ ευτυχισμένο γάμο με άλλες κουλτούρες, συμπεριλαμβανομένης κι αυτής του καταχτητή.

 

Κραυγάζω στο όνομα των ανέργων ενός συστήματος δομικά άδικου, καταδικασμένων ν’ αντιλαμβάνονται από τη ζωή μονάχα την αντανάκλαση εκείνης που ζούνε οι έχοντες.

 

Μιλάω στο όνομα των γυναικών όλου του κόσμου που υποφέρουν μέσα σ’ ένα εκμεταλλευτικό σύστημα που επέβαλαν οι αρσενικοί.

 

…. Μιλάω στο όνομα των μανάδων των στερημένων χωρών μας, που βλέπουν τα παιδιά τους να πεθαίνουν από μαλάρια ή διάρροια, αγνοώντας πως υπάρχουν απλά μέσα για να τα σώσουν.

 

Μέσα που δεν τους προσφέρει η επιστήμη των πολυεθνικών καθώς προτιμάνε να επενδύουν στα εργαστήρια καλλυντικών και στην πλαστική χειρουργική, ικανοποιώντας τα καπρίτσια λίγων γυναικών ή αντρών των οποίων η φιλαρέσκεια απειλείται από το περίσσευμα θερμίδων γευμάτων τόσο πλούσιων και τόσο συχνών που σ’ εμάς προκαλούνε ζάλη.

 

Μιλάω επίσης στο όνομα του παιδιού. Του φτωχού παιδιού που πεινάει, κι αλληθωρίζει κρυφά προς τη συσσωρευμένη αφθονία σ’ ένα μαγαζί για πλούσιους. Σ’ ένα μαγαζί προστατευμένο από παχύ τζάμι. Ένα τζάμι  προστατευμένο από απροσπέλαστα κάγκελα. Κάγκελα φυλασσόμενα από έναν κρανοφορεμένο και γαντοφορεμένο αστυνομικό, οπλισμένο με γκλομπ.

 

… Η χώρα μου είναι η συμπύκνωση των συμφορών όλων των λαών, μια οδυνηρή σύνθεση όλων των πόνων της ανθρωπότητας.

 

Αλλά είναι επίσης, και κυρίως, η συμπύκνωση των ελπίδων των αγώνων μας.

 

Γιαυτό και δονούμαι στο όνομα των αρρώστων που στρέφουν τα μάτια με αγωνία στον ορίζοντα μιας επιστήμης αγορασμένης από τους εμπόρους των όπλων.

 

Οι σκέψεις μου πάνε σε όλους εκείνους που θίγονται από την καταστροφή της Φύσης, και στα τριάντα εκατομμύρια ανθρώπους που όπως κάθε χρόνο θα πεθάνουν, θερισμένοι από το τρομαχτικό όπλο της πείνας.

 

… Αναγνωρίζοντας τη θέση μας στους κόλπους του Τρίτου Κόσμου, και παραφράζοντας τον Χοσέ Μαρτί,  επιβεβαιώνουμε «ότι αισθανόμαστε πάνω στο μάγουλό μας κάθε χαστούκι που δίνεται σ’ οποιονδήποτε άνθρωπο στον κόσμο».


 

Μέχρι σήμερα στρέφαμε και το άλλο μάγουλο. Τα χαστούκια διπλασιάστηκαν. Μα η καρδιά των μοχθηρών δεν συγκινήθηκε. Ποδοπάτησαν την αλήθεια του δίκιου. Του Χριστού προδώσανε το λόγο.

 

Μετατρέψανε τον σταυρό του σε ρόπαλο. Κι αφού φορέσανε το χιτώνα του, ξέσκισαν τα κορμιά και τις ψυχές μας.

 

Συσκότισαν το μήνυμά του. Το δυτικοποίησαν, την ίδια στιγμή που εμείς το υποδεχόμασταν ως μήνυμα οικουμενικής απελευθέρωσης.

 

Ανοίξαμε τότε τα μάτια μας στην πάλη των τάξεων. Δεν θα υπάρξουν πλέον άλλα χαστούκια».

 

Διαβάστε επίσης: ΜΠΟΥΡΚΙΝΑ ΦΑΣΟ 2 – ΣΤΟΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟ ΒΟΡΡΑ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν