ΡΩΣΙΑ - ΒΑΙΚΑΛΗ, ΟΤΑΝ ΣΠΑΕΙ Ο ΠΑΓΟΣ

Submitted by Isabelle on Τρί, 01/30/2018 - 19:07

Front Picture:

Ο ήχος του πάγου που σπάει, τεμαχίζοντας τη σιωπή. Η στωικότητα του μοναχικού δέντρου. Ο γλάρος που καθρεφτίζει τον εαυτό του για να κάνει παρέα τουλάχιστον με το είδωλό του. Η Σιβηρία είναι συνώνυμη του κρύου. Της ερημιάς. Της απεραντοσύνης του χώρου. Και της πιο βαθειάς μοναξιάς. Αυτά είναι η ψυχή της. Η ταυτότητά της. Κι αυτή είναι η πεμπτουσία της Βαϊκάλης.

Της ΙσαβέλλαςΜπερτράν

Φώτο: Κώστας Ζυρίνης – Ισαβέλλα Μπερτράν

Το ταξίδι στην Σιβηρία πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο Απρίλη-Μάη 2015

Προηγούνται: ΡΩΣΙΑ - ΜΟΣΧΑ, ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΔΙΑΤΡΕΧΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΙΒΗΡΙΑ: Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΟΥΛΑΝ ΟΥΝΤΕ, ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΕΝΤΗΜΕΝΗ ΣΤΟ ΞΥΛΟ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΙΒΗΡΙΑ, ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

ΡΩΣΙΑ - ΙΡΚΟΥΤΣΚ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ | Κώστας Ζυρίνης & Ισαβέλλα Μπερτράν

Ο πολυεθνικός θίασος

«Είναι που λέτε ένας Ρώσος, ένας Γάλλος, μια Γερμανίδα, ένας Κορεάτης (από την Νότια Κορέα, μην πάει ο νους σας στο κακό) κι ένας Έλληνας καθισμένοι γύρω από το τραπέζι για να φάνε. Κοιτάζονται αμίλητοι, ώσπου… ».

Σαν εισαγωγή σε ανέκδοτο δεν μοιάζει; Κι όμως η φράση περιγράφει μια απολύτως πραγματική κατάσταση η οποία, εδώ που τα λέμε, δεν στερείται και κάποιας δόσης κωμικού στοιχείου. Κι αυτό γιατί οι εν λόγω συνδαιτημόνες που αναμένουν να σερβιριστεί το γεύμα από τα χεράκια της τροφαντής σπιτονοικοκυράς του Olga’s rural hostel στο νησί Αλχόν της λίμνης Βαϊκάλης στερούνται (σχεδόν) παντελώς κάποιας κοινής γλώσσας επικοινωνίας.

Πιο συγκεκριμένα, ο Ρώσος Ιγκόρ εκφράζεται αποκλειστικά στην γλώσσα του Τολστόι.

Ο Γάλλος Νικολά, πέραν των αναμενόμενων γαλλικών, αρθρώνει μεν κάποια ψήγματα ρωσικής τα οποία όμως ελάχιστα δείχνει να καταλαβαίνει ο νεαρός Ιγκόρ – μάλλον λόγω της εκφοράς τους με έντονη παριζιάνικη προφορά.

Ευτυχώς τα αποκρυπτογραφεί η Γερμανίδα Ίνγκριντ η οποία, αφού μυήθηκε στην ένδοξη γλώσσα των μπολσεβίκων για κάνα εξάμηνο στην πατρίδα της, ήρθε να δοκιμάσει τις γνώσεις της στη Μόσχα όπου και γνώρισε τον ταξιδεύοντα Νικολά.

Αυτά τα ελάχιστα ρωσικά αποτελούν εξάλλου τον μόνο (πενιχρό) δίαυλο προφορικής συνεννόησης του νεοπαγούς γαλλογερμανικού άξονα που δείχνει ωστόσο να σφυρηλατείται μέσα από τον πλέον ουσιαστικό και πανανθρώπινο κώδικα επικοινωνίας. Έρως ανίκατε μάχαν! Αρκεί μονάχα να δεις πώς λιώνουν ο ένας μέσα στο βλέμμα του άλλου σαν τον πάγο της Βαϊκάλης την άνοιξη για να πεισθείς.

Ο Κορεάτης ο Κιμ (ναι, σαν τον πρόεδρο της Βόρειας Κορέας!) είναι από τελείως άλλο ανέκδοτο. Δεν σκαμπάζει λέξη απ’ οποιοδήποτε ξένο ιδίωμα. Κορεάτικα και μόνο κορεάτικα. Πώς κατάφερε να φτάσει ως εδώ, μυστήριο!

Όσο για τον Έλληνα του τραπεζιού, δεν είναι άλλος από τον σύντροφο Ζυρ, ο οποίος πέραν της άπταιστης πλην ανώφελης για την περίσταση γνώσης της ελληνικής, η μόνη ξένη γλώσσα που κατέχει είναι η επίσης περίπου άχρηστη (ταξιδιωτικά) ιταλική. Εξ ου λοιπόν και η σιγή ιχθύος στο τραπέζι.

Όλα αυτά μέχρι την είσοδο της γράφουσας, όπου χάρη στην κατά το ήμισυ γαλατική καταγωγή μου η κουβέντα παίρνει μπρος, ακολουθώντας είναι αλήθεια έναν μάλλον πολύπλοκο κύκλο.

Κάτι λέω με τον Νικολά στα γαλλικά, εκείνος το αποδίδει στα τσάτρα πάτρα ρωσικά του, σ’ αυτό το σημείο παρεμβαίνει η Ίνγκριντ εξομαλύνοντας τα «ρο» και τους λάθος τονισμούς για να αντιληφθεί ο Ιγκόρ περί τίνος πρόκειται, εκείνος απαντάει στα ρωσικά, την οποία απάντηση (ή ο,τι τέλος πάντων κατάλαβε απ’ αυτήν) μου μεταφράζει ο Νικολά στα γαλλικά κι, εγώ μεταφέρω τελικά το ζουμί της συζήτησης στα ελληνικά για να μπει στο νόημα ο αγαπημένος μου. Μύλος!

Όσο για τον Κιμ, αυτός έχει σκύψει στο πιάτο του και μασουλάει επιμελώς τα πιροσκί και τα πελμένι του χαρίζοντάς μας ολοφώτεινα χαμόγελα αμηχανίας μετά από κάθε μπουκιά.

Ο δρόμος για την παραλία

Με επιφάνεια επτακοσίων τριάντα τετραγωνικών χιλιομέτρων, το νησί Ольхοн , (μεταγραφόμενο στα ελληνικά ως Αλχόν με βάση την ρώσικη προφορά που θέλει τα «ο» που δεν τονίζονται να προφέρονται ως «α») είναι μακράν το μεγαλύτερο της Βαϊκάλης και το μόνο κατοικημένο.

Σε σύνολο χιλίων πεντακοσίων περίπου κατοίκων, η «πρωτεύουσα» του, το Κουζίρ, όπου και έχουμε καταλύσει με τον ως άνω πολυεθνικό θίασο, συγκεντρώνει γύρω στους χίλιους διακόσιους.

Ο ξενώνας μας είναι μια κλασσική ξύλινη ίσμπα, πέντε λεπτά απόσταση με τα πόδια από την ακτή.

«Beach» την αποκάλεσε η σπιτονοικοκυρά μας, και όσο κι αν ο όρος δεν ταιριάζει με την εικόνα που σχηματίζουμε συνήθως στο άκουσμα της λέξης «παραλία», πρόκειται πράγματι για μια εκτεταμένη αμμουδιά που βρέχεται όμως από … πάγο. Αλλόκοτη εικόνα είναι αλήθεια όταν έχεις συνδέσει στο μυαλό σου την άμμο με καυτό ήλιο και απέραντο γαλάζιο!

Το καλοκαίρι ωστόσο η Βαϊκάλη δεν απέχει και πολύ από το εν λόγω κλισέ.

Μπλε νερά, ηλιόλουστες μέρες και Ρώσοι αδειούχοι να συρρέουν τρελαμένοι κατά δεκάδες χιλιάδες κατακλύζοντας κάθε διαθέσιμο κατάλυμα και κάθε σπιθαμή άμμου με ομπρέλες και αντίσκηνα.

Ακριβώς δηλαδή αυτό που θέλησα να αποφύγω ερχόμενη εδώ στην αρχή της άνοιξης. Στο κάτω κάτω μπλε νερά με Ρώσους παραθεριστές διαθέτουμε και στην Χαλκιδική.

Η Σιβηρία είναι συνυφασμένη με το κρύο. Την ερημιά. Την απεραντοσύνη του χώρου. Την μοναξιά. Αυτά είναι τα στοιχεία της ταυτότητάς της. Η ίδια της η ψυχή. Κι αυτή είναι και η πεμπτουσία της Βαϊκάλης.

Ο ήχος του πάγου που σπάει τεμαχίζοντας τη σιωπή.

Τα παροπλισμένα ψαροκάικα που σκουριάζουν στις ακτές της….

Το πλοίο που ήδη σκούριασε και βουλιάζει στα παγωμένα νερά της

Το ερειπωμένο εργοστάσιο κονσερβοποιίας της σοβιετικής εποχής παραδομένο στη λήθη του χρόνου

Η στωικότητα του μοναχικού δέντρου

Το σπάνιο πουλί που του κάνει για λίγο παρέα...

Ο γλάρος που καθρεφτίζει τον εαυτό του για να έχει συντροφιά τουλάχιστον το είδωλό του

Αν δεν μπορέσεις να γευτείς αυτά, γιατί να ταξιδέψεις ως εδώ;

Και πώς να τα γευτείς άμα έρθεις κατά το σύντομο καλοκαίρι, τότε που ο ήλιος σαν παρένθεση ζεσταίνει για λίγο το τοπίο και μαζεύονται τα πλήθη να γεμίσουν μπαταρίες εν όψει του ανελέητου σιβηρικού χειμώνα;

Ο Ιερός Βράχος

Για τους γηγενείς σαμανιστές Μπουριάτες η Βαϊκάλη είναι ιερή, και το νησί Αλχόν κάτι σαν βωμός της.

Υπάρχουν δυο εκδοχές για την ετυμολογία της ονομασίας «Αλχόν», και οι δύο με προέλευση από την τοπική γλώσσα.

Η πρώτη ισχυρίζεται ότι προέρχεται από την λέξη «oyhon” που σημαίνει δασωμένος, και η δεύτερη από την λέξη «olhan», δηλαδή ξηρός.

Η διαμάχη ανάμεσα στις δύο εκδοχές δεν έχει επιλυθεί ακόμα καθώς και οι δύο λέξεις περιγράφουν επακριβώς δύο από τα βασικά χαρακτηριστικά του νησιού: Μεγάλο τμήμα του καλύπτεται και σήμερα από το σιβηρικό δάσος, την ταϊγκά, ενώ ο όγκος των βροχοπτώσεων είναι εξαιρετικά χαμηλός και το κλίμα ξηρό συγκρινόμενος με αυτόν που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή.

Με στόχο τον αποκαλούμενο «Ιερό Βράχο» ή «Βράχο του Σαμάνου» σκαρφαλώνουμε το λοφάκι πάνω από το παροπλισμένο εργοστάσιο, και ακολουθούμε το δρόμο κατά μήκος της γκρεμνώδους ακτής.

Από δω πάνω η Βαϊκάλη μοιάζει σαν έναν απέραντο ρηγματωμένο παγοδρόμιο…

ένα γιγάντιο υπερφυσικό παζλ που ταρακούνησε θαρρείς κάποιο αόρατο χέρι διασκορπίζοντας εδώ κι εκεί τα κομμάτια του …

για να φτιάξει τις δικές του εφήμερες ιμπρεσσιονιστικές συνθέσεις ...

με μοναδικούς αποδέκτες τους γλάρους και δυο τρελαμένους νεόκοπους εραστές της σιβηρικής ομορφιάς.

Ένα μήνα πριν, θα μπορούσαμε να περπατήσουμε πάνω στην επιφάνειά της λίμνης ενώ μέχρι και φορτηγά διέσχιζαν πάνω στον πάγο τα δώδεκα χιλιόμετρα που οδηγούν από το νησί Αλχόν στο χωριό Κουρκούτ στην δυτική όχθη.

Τον Φλεβάρη και τον Μάρτη, το στρώμα του πάγου είναι ενιαίο και κυμαίνεται ανάμεσα στο ένα και το ενάμιση μέτρο, εξασφαλίζοντας έτσι τη δυνατότητα για ασφαλή διέλευση.

Τέλος Απρίλη όμως είναι πλέον αργά δυστυχώς για τέτοιες εμπειρίες.

Την επόμενη φορά που θα έρθουμε Ζυρ μου, θα είναι χειμώνας, να το ξέρεις!

Στο μεταξύ άρχισε να διακρίνεται ο Βράχος του Σαμάνου. Έλα, κοντεύουμε!

Άσε για λίγο τις φωτογραφήσεις και ας περπατήσουμε πιο γρήγορα να προλάβουμε τη δύση.

Της Κορέας

Το βράδυ στο δωμάτιο ο Ζυρ μου έχει νέα.

- Ο Κορεάτης ζει στην Σεούλ, είναι λογιστής σε ναυτιλιακή εταιρεία , είναι παντρεμένος και έχει δυο κόρες εικοσιτριών και δεκαεννιά ετών.Α, ναι, και είναι φαν της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

- Άλλο και πάλι τούτο! Κι εσύ που τα έμαθες όλα αυτά;

- Μού τα είπε ο ίδιος όταν βγήκαμε έξω να καπνίσουμε μετά το δείπνο.

- Θα μας τρελάνεις; Και σε τι γλώσσα σου τα είπε;

- Κορεατο-ελληνικά.

- Έλα τώρα κόφ’την πλάκα!

- Δεν κάνω πλάκα. Βγήκε στην αυλή με το τάμπλετ, έγραφε στα κορεάτικα σε κάποιο μεταφραστικό πρόγραμμα, πατούσε το κουμπί κι εγώ τα διάβαζα κατευθείαν στα ελληνικά. Κακά ελληνικά μεν, αλλά το νόημα έβγαινε.

- Μάλιστα… Χάρη λοιπόν στο τάμπλετ έφτασε μέχρι εδώ…

- Ναι. Πήρε το πλοίο από κάποιο λιμάνι της Κορέας για Βλαντιβοστόκ κι από κει επιβιβάστηκε στον Υπερσιβηρικό.

Λατρεύει λέει τα ταξίδια αλλά φοβάται τ’ αεροπλάνα.

- Οκ, κατάλαβα. Ταξιδιωτικός σουρεαλισμός!

Το κακομούτσουνο μίνι βαν

Από την πρώτη στιγμή που τα είδα να κυκλοφορούν σε προηγούμενο ταξίδι μας στην Μογγολία αμέσως τραβήξανε την προσοχή μου.

Με σασί από τζιπ, 4χ4 οδήγηση, στιβαρά και χοντροκομμένα, τα UAZ 450 είναι η επιτομή του σοβιετικού ρετρό, και μιας ασχήμιας τόσο ιδιαίτερης που τελικά καθιερώνεται ως στυλ και μεταλλάσσεται σε γοητεία. Μόνο αγάπη γι αυτά τα κακομούτσουνα μίνι βαν!

Σήμερα λοιπόν ήρθε η στιγμή να επιβιβαστούμε σ’ ένα απ’ αυτά τα τροχοφόρα ιστορικά κειμήλια για μια ολοήμερη γύρα του Αλχόν, μετά από συμφωνία με την πολύχρωμη ομάδα μας να μοιραστούμε τα έξοδα. Στην παρέα μας έχει μάλιστα προστεθεί ένα ακόμη ξέμπαρκο ζευγάρι Κορεατών που μόλις έφτασε στο νησί. Χαράς ευαγγέλια για τον φίλο μας τον Κιμ που θα μπορέσει επιτέλους να επικοινωνήσει χωρίς την μεσολάβηση του τάμπλετ. Βρήκε ο Κορεάτης την γενιά του!

Δεδομένης της κατάστασης των δρόμων, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε καλύτερη επιλογή οχήματος. Ποιούς δρόμους δηλαδή… μάλλον σε ίχνη από ρόδες θα πρέπει να αναφερόμαστε!

Η ακτογραμμή του νησιού είναι μια συνεχής εναλλαγή από γκρεμούς και πλατώματα με θέα και αμμουδερές παραλίες όπου ξεβράζονται οι πάγοι της Βαϊκάλης. Ένα όνειρο!

Ο οδηγός του μίνι βαν σταμάτησε το όχημα δίπλα σε κάτι ξύλινες καλύβες, μπροστά στις οποίες εκτείνεται μια εγκαταλειμμένη προβλήτα φόρτωσης. Πρόκειται για ό,τι απέμεινε από ένα «μίνι γκουλάγκ» (έτσι το χαρακτήρισε ο οδηγός) που λειτούργησε εδώ κατά την σταλινική περίοδο προμηθεύοντας ψάρια για την κονσερβοποιϊα στο Κουζίρ. Θλίψη…

Τις εναλλαγές του τοπίου κάνουν ακόμα θεαματικότερες οι εναλλαγές του καιρού. Το πρωί, η εκδρομή μας ξεκίνησε με ήλιο, το γύρισε σε συννεφιά, ξαναέβγαλε ήλιο, μα τώρα η απειλή της επικείμενης αντάρας γίνεται όλο και πιο εμφανής.

Το ξέσπασμα της θύελλας μας βρίσκει στο ακρωτήρι Κομπόι, στο βόρειο άκρο του Αλχόν. Χιονίζει! Πυκνές απαλές νιφάδες μας τυλίγουν από παντού κι εμείς προχωράμε σιωπηλοί και μαγεμένοι ανοίγοντας δρόμο μέσα στο μπαμπακένιο πέπλο.

Δεν είμαστε καλά! Μόλις τώρα διαπιστώνω ότι η νεαοαφιχθείσα Κορεάτισσα περπατάει στο χιόνι τουρτουρίζοντας, ξεκάλτσωτη με πάνινα παπούτσια!

Δεν φαντάστηκε λέει ότι θα κάνει κρύο κι έτσι δεν έφερε ζεστή υπόδηση.

Ε, ναι, αλίμονο, γιατί να το σκεφτεί, η Σιβηρία εξάλλου φημίζεται για τις υψηλές θερμοκρασίες της! Τι να πεις…

Ευτυχώς ο Ανατόλι, ο οδηγός του μίνι βαν, διαθέτει πανιά και πλαστικές σακούλες με τα οποία τυλίγει πρόχειρα τα πόδια της μέσα από τα σπορτέξ.

Όχι ο,τι καλύτερο, σίγουρα όμως προτιμότερο από μια πιθανή πνευμονία, ειδικά εν όψει της στάσης για φαγητό σε ημιυπαίθριες συνθήκες.

Το ειδικά διαμορφωμένο περίπτερο με το στέγαστρο προσφέρει κάποια προστασία από το χιόνι, γύρω γύρω όμως δεν παύει να είναι ανοικτό με ο,τι αυτό συνεπάγεται από θερμοκρασίες. Από την άλλη, ευτυχώς δεν φυσσάει, το κρύο είναι "χοντρο", και με την ζεστή σούπα με ψάρι Βαϊκάλης που μας ετοίμασε ο Ανατόλι, το γεύμα αυτό εγγράφεται ως μια κορυφαία στιγμή μιας έτσι κι αλλιώς κορυφαίας ημέρας.

Από τότε που είδε την EOS 5D στα χέρια του Ζυρ, ο Ιγκόρ έχει γίνει η σκιά του. Τον έχει αναγορεύσει σιωπηρώς σε φωτογραφικό γκουρού του.

Παρακολουθεί κάθε του κίνηση, με μεγάλη συστολή κι ακόμα μεγαλύτερο σεβασμό, να δει τι και πώς φωτογραφίζει για να τα επαναλάβει ο ίδιος επακριβώς αμέσως μετά.

Σ’ αυτό το ταξίδι εγκαινιάζει την πρώτη «σοβαρή» φωτογραφική μηχανή της ζωής του και, όπως κάθε πρωτάρης, πετάει από ενθουσιασμό και την ίδια στιγμή είναι και τελείως ψαρωμένος.

Ποια λοιπόν η έκπληξή του αλλά και το δέος όταν ο Κώστας του τείνει ξαφνικά την πολύτιμη Canon με «εντολή» να τον φωτογραφίσει μαζί με μένα.

Κόντεψε να του πέσει η μηχανή από τα χέρια.

Μα και τι ανυπέρβλητη χαρά στα μάτια για την εμπιστοσύνη.

Ο γλυκός εικοσάχρονος Ιγκόρ από το Νοβοσιμπίρσκ…

Το χιόνι κόπασε. Τα δέντρα στους γκρεμούς κρέμονται πασπαλισμένα σαν από ζάχαρη άχνη. Ερημιά.

Στην βορειοανατολική πλευρά του, το νησί κοιτάει κατ’ ευθείαν στ’ ανοιχτά.

Η ανατολική όχθη της λίμνης που επισκεφτήκαμε πριν λίγες μέρες στο Ουστ Μπαργκουζίν δεν διακρίνεται με το μάτι κι έτσι η Βαϊκάλη μοιάζει εδώ σαν θάλασσα.

Ήδη έχει σχεδόν ξεπαγώσει.

Η λίμνη όλων των υπερθετικών.